تحليلي بر مكان‌يابي جهات بهينه‌ي گسترش فيزيكي شهر شيراز با استفاده از روش ويكور

Locating Optimal Direction For Physical Extension Of Shiraz City By Using VIKOR Method

امروزه گسترش فیزیكی روز‌افزون و بدون برنامه‌ریزی شهر‌ها، رشد بی‌رویه‌ی جمعیت، توسعه‌ی اقتصادی و نیز مهاجرت روستا‌نشینان به شهر‌ها، باعث كاهش كیفیت زندگی جوامع شهری و غیر‌شهری شده است. شهر شیراز به‌عنوان مركز استان فارس یكی از كلان‌شهر‌های كشور به‌شمار می‌آید كه در موقعیتی با محدودیت‌های طبیعی ارتفاعات قرار گرفته است و توسعه‌ی شهری شكلی خطی به‌خود گرفته به‌گونه‌ای كه شهر به سمت شمال غربی روندی رو به رشد دارد. در پژوهش حاضر كه با رویكرد «توصیفی- تحلیلی» به انجام رسیده است، مكان‌یابی جهات مطلوب گسترش فیزیكی شهر شیراز با استفاده از فنون MADM به-عنوان هدف اصلی پژوهش مد‌نظر قرار گرفته است. در راستای برآورد هدف بعد از شناسایی عوامل تاثیر-گذار در امر مكان‌یابی، اقدام به تهیه‌ی نقشه‌های معیار شده و پس از آن ارزش‌گذاری و استاندارد‌سازی در محیط Idrisi با استفاده از مجموعه‌های فازی انجام شد. جهت وزن‌دهی عوامل از روش CRITIC استفاده گردید. با توجه به نقشه‌ی خروجی حاصل از مدل VIKOR ، توسعه‌ی شهر به سمت جنوب شرقی مطلوب-تر از سایر جهات است و مناطق جنوب و تا حدودی جنوب غربی در اولویت‌های بعدی قرار می‌گیرند كه در راستای مكان‌یابی بهینه جهات توسعه‌ی فیزیكی شهر شیراز شاخص عوامل طبیعی (مخصوصا شاخص لیتولوژی و جنس خاك) دارای ارزش و اولویت بیشتری بوده و بایستی در بحث مكان‌یابی برای جهات گسترش فیزیكی شهر شیراز بیشتر مورد توجه قرار گیرد. در پایان، می‌توان گفت كه نتایج حاصل از پژوهش حاضر كه به‌صورت نتایج حاصل از تحلیل چند‌معیاری، با استفاده محوری از روش (VIKOR) منعكس شده است، نشان‌گر توان‌مندی‌های این فنون در نقش‌آفرینی به عنوان سیستم پشتیبان تصمیم-گیری (DSS)، برای انتخاب گزینه‌های مناسب جهت مكان‌یابی بهینه جهات توسعه‌ی فیزیكی شهر شیراز است.

Nowdays, the physical and no cities planning increasing extension, uncontrolled population growth, economic development and the migration ofrural to urban area, have been causing the depletion in the quality of life in urban and non-urban areas. Shiraz as the capital of Fars province considered as one of the metropolises of the country that is the situation with the heights natural limitations and urban development has taken a linear form so that the city is a growing trend toward the northwest. According to these issues, this study is based on "descriptive-analysis" approach. Therefore, the main aim of this research is related to suggest optimal and desirable aspects for physical extension of city. In order to estimate the purpose after identification effective factors in the location, the criteria maps were produced, then valuation and standardization was performed in idrisi using FUZZY sets. Critic method was used for the weighting of factors. On the basis of the output map from the VIKOR model more favorable to the southeast of the city from all directions And the next priorities are somewhat south and southwest of all due topositioning of the optimal direction of the physical extension in Shiraz, the index of the natural parameter owns the value and priority (especially of lithology and soil type), and has to be considered much more in the discussion of positioning of the optimal direction of the physical extension in Shiraz. In the end, can say the results of the present study are the multi-criteria analysis which reflected using of the core of method (VIKOR), and demonstrate the capability of this technique in the role as a decision-making support system (DSS), to select the appropriate options for the study of site selection of health centers in the Shiraz city.