تحليل فضايي سطوح توسعه‌يافتگي شهرستان‌هاي استان كردستان

Spatial Analysis the Level of Development in Townships of Kurdistan province

میزان برخورداری از عوامل گوناگون، متشكل از عوامل طبیعی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی، نابرابری‌های منطقه‌ای را ایجاد یا آن را تشدید می‌كنند. توجه به رهیافت توسعه موزون منطقه‌ای، كاهش ناهمگونی و نابرابری‌های منطقه‌ای و بخشی، سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی منطقه‌ای برای تحقق هدف‌هایی كه برحسب ویژگی‌های ساختاری، امكانات و محدودیت‌های هر منطقه، تغییر می‌كنند، مستلزم مطالعه و شناخت خصوصیات هر منطقه با توجه به جایگاه آن در كل سیستم منطقه‌ای است. با توجه به این موضوع توسعه‌یافتگی رابطه مستقیمی با عدالت اجتماعی و توزیع فضایی متعادل خدمات در سطح مناطق دارد. این پژوهش با استفاده از روش‌های توصیفی- تحلیلی انجام‌گرفته و رویكرد حاكم بر آن از نوع كاربردی به دنبال روشن ساختن تفاوت‌های منطقه‌ای درزمینه معیار‌های گوناگون توسعه است. از روش‌های آماری و مدل‌های كمی شامل، مدل تاپسیس، شاخص توسعه انسانی، امتیاز استانداردشده، ضریب پراكندگی، ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده‌شده است. 43 زیر معیار در پنج معیار آموزشی، فرهنگی-اجتماعی، بهداشتی-درمانی، اقتصادی و كالبدی-زیربنائی انتخاب‌شده است. یافته‌های پژوهش نشان‌دهنده، توزیع فضایی نامتعادل شاخص‌ها در شهرستان‌های كردستان می‌باشد. به‌طوری‌كه شهرستان‌های سقز، دیواندره، بانه دهگلان، كامیاران، سروآباد و مریوان در سطح توسعه‌نیافته، شهرستان‌های قروه و سنندج در سطح نسبتاً توسعه‌یافته و شهرستان بیجار در سطح توسعه‌یافته قرار دارد. ضریب همبستگی اسپیرمن برابر 22/0 كه نشان از همبستگی پایین بین پراكنش جمعیت و میزان توسعه‌یافتگی است. بیشترین میزان پراكندگی و نابرابری در سطح استان به معیارهای بهداشتی-درمانی (نسبت مراكز توان‌بخشی با ضریب 69/0) و كم‌ترین میزان نیز به معیارهای زیربنائی-كالبدی (درصد واحدهای مسكونی معمولی دارای امكانات با ضریب) 01/0 مربوط می‌شود. در محموع نابرابری در سطوح توسعه در بین شهرستان های استان، به دلیل عدم توزیع یكنواخت شاخص های مختلف در بین آنها می باشد و لازم است در راستای تامین عدالت فضایی در برنامه ریزی ها، شهرستان های محروم در اولویت قرارگیرند.

Access to various factors such as natural, economic, social and political elements create or deteriorate regional inequalities considering harmonious regional development, reducing regional and sectional heterogeousness and inequalities. Regional policies and planning for the purposes that change according to the structural features, the amenities and limitations of a region involve studying and recognition of the features of each region based on the location of that region in the whole regional system. Considering this fact, development has bisect relationship with Social equality and well-balanced spatial distribution of services in regions. The research commenced with a comprehensive literature and document analysis and due to its major approach، is in line with applied research to recognize differences between the regions. In which made use of statistical methods and quantities models including such as: Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution, human development index, Z-score, Coefficient of Variation and Spearman correlation coefficients. For this، different indices have been characterized and used regarding different Social، economic، physical، health، and cultural aspects of development from National Population and Housing Census of 2011. Findings are shaming, unbalanced spatial distribution of indices in Kurdistan cities, Such that the Townships of Bejar have been classified as developed، Qourveh and Sanandaj as Middle-developed and Saqez, Diwandareh, Bane, Dehgalan, Kamyaran, Sarwabad and marivan as less developed areas in Kurdistan province. Spearman correlation coefficient equals 0.22, indicating a low correlation between the distribution of population and level of development. The most dispersion and inequality in the province has been on healthy indicators And the lowest was also Infrastructure-physical indicators is related.Inequalities in levels of development between the city and province because of they are not uniformly distributed among the various indicators and In line with the planning of spatial justice Undeveloped city is reflected by the priority.