تبيين الگوي مديريت جامع حوزه‌هاي آبخيز كشور

Explaining a Model for Integrated Watershed Management in Iran

تبیین الگوی مدیریت جامع حوزه‌های آبخیز كشور چكیده پایداری منابع طبیعی مستلزم اجرای رویكرد مدیریت جامع حوزه های آبخیز است. اجرای این رویكرد نیازمند الگو و چارچوب منسجمی است. لذا، هدف كلی این پژوهش تبیین الگوی مدیریت جامع حوزه های آبخیز كشور بود. جامعه آماری تحقیق، كارشناسان منابع طبیعی استان های تهران، سمنان، كرمانشاه، سیستان و بلوچستان و یزد بودند كه تعداد 316 نفر از آنان با روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی انتخاب شدند. ابزار اصلی جمع‌آوری داده‌های تحقیق پرسشنامه بود. بر اساس نتایج مدل سازی معادلات ساختاری، شرایط علّی (چالش های مدیریتی موجود، عوامل محیطی ـ اقلیمی، شرایط فرهنگی- اجتماعی مردم محلی و شرایط اقتصادی آنان)، زمینه ای (شرایط فیزیكی حوزه آبخیز و تسهیلات عمرانی و زیرساختی) و مداخله گر (عوامل آموزشی ـ ترویجی، عوامل انگیزشی، عوامل نگرشی و اخلاق حرفه ای) به عنوان مقوله های شرایطی مدیریت جامع حوزه های آبخیز بر راهبردهای تعاملی مدیریت جامع حوزه های آبخیز تأثیر معناداری دارند و در كل 65 درصد از تغییرات واریانس آن را تبیین می‌كنند. در نهایت، راهبردهای تعاملی مدیریت جامع حوزه های آبخیز 73 درصد از تغییرات واریانس پیامدهای مدیریت جامع حوزه های آبخیز را تبیین می كند. الگوی تدوین شده می‌تواند نقشه راهنمایی برای تصمیم‌گیری ها و اقدامات انجام شده در راستای مدیریت حوزه های آبخیز باشد كه به ارتقای پایداری توسعه آبخیزهای كشور منجر گردد. واژه‎های كلیدی: مدیریت جامع، حوزه آبخیز، الگو، پیامد

Explaining a Model for Integrated Watershed Management in Iran Abstract Natural resources sustainability requires implementing the integrated watershed management approach. In fact, watershed management needs creating new horizons, which is based on systematic approach, modern science, and indigenous knowledge. it is essential to consider new path to watershed management by new thought and opinion and remove existing challenges. Results showed that this path is selection of integrated approach in watershed management. In this regard,watershed management requires a new model and framework. The aim of this research was explaining a model for integrated watershed management in Iran. The statistical population of this study was consisted of experts of natural resources in Tehran, Semnan, Kermanshah, Sistan and Baluchestan and Yazd provinces. Research sample selected through proportionate stratified random sampling method (n=316). Questionnaire was the main tool for data collection.Results of structural equation modeling showed that causative condition (management challenges, climatic-environmental factors, local people socio-cultural conditions and their economical conditions), contextual conditions (physical conditions of watershed, and infrastructure and constructive facilities) and intervening conditions (extension and education, motivation, attitude and professional ethic factors) had significant effects on strategies regarding to integrated watershed management and were explained 65 percent of its variation. Strategies regarding to integrated watershed management was explained 73 percent of the variance of consequences of implementing integrated watershed management. Designed model can be a guide map for decisions and actions regarding to watershed management, which lead to improve in sustainability of watershed management of Iran. Keywords: Integrated management, Watershed, Model, Consequences