ساختارشكني تفسيرهاي دوگانه شعر حافظ در نگاره سلطان محمد نقاش

تفاسير جزمي، متن ادبي را با رويكردي قاطع بررسي مي كنند، خواه اين تفسير برگرفته از آراي سنتي باشد يا در خلال رويكردهاي مدرن كه به هر نحوي سعي در كشاندن متون به عرصه هاي سياسي و اجتماعي دارند. اما در رويكرد پساساختارگرايانه، متن ادبي معناي قطعي و نهايي خود را از دست مي دهد؛ به عبارتي ديگر، از اهميت مركزيت معنايي در آن كاسته مي شود. از اين رو، خوانش هاي متفاوت از متن امكان پذير مي گردد كه هركدام مي توانند از سويي به دنياي متن وارد شوند. شعر حافظ يكي از متوني است كه همواره در كشاكش تقابل ها تفسير و تحليل شده است. اين پژوهش با استفاده از نظريه ي ژاك دريدا كه هم خواني زيادي با فضاي شعر حافظ دارد سعي در تحليل خوانش سلطان محمد نقاش از شعر حافظ در نگاره ي «مستي لاهوتي و ناسوتي» دارد. برخلاف تفاسير گفته شده كه به دنبال قطعيت معنايي در متن هستند، نگاره ي «مستي لاهوتي و ناسوتي» اثر سلطان محمد كه برگرفته از شعر حافظ است، اين تقابل ها را در هم شكسته و خوانشي نو به دست مي دهد. يافته هاي پژوهش كه به روش تحليلي تاريخي به دست آمده اند، نشان مي دهند اين نگاره براساس نوع پرداخت در تركيب بندي هندسي، رنگ و شخصيت پردازي، جهاني از مفاهيم خلق مي كند كه اسير حوزه اي خاص نشده و ابهام و ايهام شعر حافظ را حفظ مي كند. براين اساس، مي توان گفت تضمين دريافت معناي نهايي در اين نگاره وجود ندارد، زيرا نگاه بيننده همزمان دو جهان لاهوت و ناسوت را تجربه كرده و جهت گيري تصوير به سمت حوزه-اي خاص فرو مي پاشد.