نظام امنيت منطقه اي در خليج فارس و تاثير آن بر امنيت ملي عراق پساصدام

فروپاشي نظام دوقطبي زمينه ورود به عرصه جديدي از مطالعات امنيتي به شمار مي رود. ناتواني جريان غالب در تعريفي موسع و چندبعدي از مفهوم امنيت، منجر به پيدايش مكاتب نظري جديدي در عرصه روابط بين الملل شد. مكتب كپنهاك از جمله اين مكاتب نظري است. اين مكتب با تحليل در سطح منطقه اي به مطالعه امنيت ملي كشورها مي پردازد. يكي از مواردي كه بر امنيت ملي كشورها تاثيري عمده مي گذارد، كيفيت نظام امنيتي منطقه اي است. ساختار نظام امنيت منطقه اي از سوي دولت هاي واقع در يك منطقه خاص جغرافيايي و با هدف تامين امنيت در آن منطقه شكل مي گيرد، چگونگي شكل گيري ساختارهاي امنيت منطقه اي هم مي تواند موجبات ارتقاي سطح امنيت ملي بازيگران را فراهم كرده و هم كاهش ضريب امنيت ملي را موجب شود. مقاله حاضر با رويكردي سازه انگارانه و در چارچوب ساختار نظام امنيت منطقه اي كه متكي بر نظريه امنيت مورد نظر «باري بوزان» است، با روش تبيين علي به واكاوي اين پرسش ها مي پردازد كه نظام امنيت منطقه اي خليج فارس در دوره پساصدام چه تاثيري بر امنيت ملي اين كشور داشته است؟ نقش قدرت هاي منطقه اي و آمريكا در ايجاد اين نظم چه بوده است؟ يافته هاي پژوهش حاكي از آن است كه نظام امنيت منطقه اي در دوره پساصدام بر پايه توازن قدرت ميان جمهوري اسلامي ايران و عربستان شكل گرفته است. توازن جديد به تشديد رقابت هاي قومي- مذهبي در صحنه داخلي عراق و شكست فرايند دولت سازي و همچنين ناكامي در طرح ريزي سياست خارجي و منطقه اي منظم و مدون در اين كشور انجاميده است كه با حضور قدرت فرامنطقه اي چون ايالات متحده آمريكا به عنوان بازيگري موازنه بخش بر كاهش ضريب امنيت ملي اين كشور بيش از پيش افزوده است. هدف اصلي نوشتار حاضر اين است كه روندها و عوامل موثر در شكل گيري نظم امنيتي نوين را تشريح كرده و پيامدهاي اين نظم بر امنيت ملي عراق را مورد بررسي قرار دهد.