وضعيت رعايت اصول طراحي فراگير در آسايشگاه‌هاي سالمندان شهر تهران

Observance of Universal Design Criteria in Nursing Homes of Tehran

اهداف در سالیان اخیر روند سپردن سالمندان به آسایشگاه‌ها سیر صعودی داشته و آم‍اده‌س‍ازی‌ ف‍ض‍ایی‌‌ ك‍ه‌ پ‍اس‍خ‌گوی‌ ن‍ی‍ازه‍ای‌ ف‍ی‍زی‍ك‍ی‌، روان‌ش‍ن‍اخ‍ت‍ی‌، اج‍ت‍ماع‍ی‌ و م‍ع‍ن‍وی آنان باشد، ض‍رورت‌ پیدا كرده است. طراحی فراگیر به تولید محصولات یا ایجاد محیطی اطلاق می‌شود كه در آن حداكثر امكان دسترسی برای همه افراد، اعم از سالمند و معلول، فراهم باشد. هدف این پژوهش تعیین وضعیت رعایت طراحی فراگیر آسایشگاه‌های سالمندان شهر تهران بود. مواد و روش ها مطالعه حاضر از نوع توصیفی و جامعه پژوهش شامل تمامی آسایشگاه‌های سالمندان زیرپوشش بهزیستی شهر تهران در سال 1394 بود و برای انتخاب نمونه‌ها از روش نمونه‌گیری تمام‌شماری استفاده شد. اطلاعات با استفاده از چك‌لیست ارزیابی تناسب فیزیكی آسایشگاه سالمندان جمع‌آوری شد كه شامل 12 خُرده‌مقیاس و 70 سؤال بود. روایی صوری و محتوایی این چك‌لیست قبلاً در مطالعه دیگری بررسی و تأیید شده بود. به‌منظور تجزیه‌وتحلیل اطلاعات از آمار توصیفی و بررسی شاخص‌های مركزی استفاده شد. یافته ها در بیشتر آسایشگاه‌ها وضعیت طراحی فراگیر به‌تفكیك تأمین ویژگی‌های كلی از نظر آشپزخانه (85/7 درصد)، اتاق مدیریت (85/7 درصد)، رختشوی‌خانه (92/9 درصد)، وسایل گرمایشی و سرمایی (96/4 درصد) از وضعیت مطلوبی برخوردار بود. این در حالی بود كه تنها حدود یك‌سوم از آسایشگاه‌ها وسایل اطفای حریق داشتند. همچنین از نظر وجود نمازخانه و كتابخانه دردسترس و نیز از نظر وضعیت اتاق استراحت كاركنان بیشتر آنها وضعیت مطلوبی نداشتند. همچنین در اكثر آسایشگاه‌ها وضعیت طراحی فراگیر به‌تفكیك رعایت شاخص‌های تعریف‌شده در زیرمجموعه‌های آسایشگاه، از نظر طراحی فراگیر ورودی اصلی، اتاق درمان و توانبخشی و تا حدودی سرویس بهداشتی وضعیت مناسبی داشتند. بااین‌حال در بیشتر آنها اتاق نشیمن و سالن غذاخوری از نظر طراحی فراگیر وضعیت مطلوبی نداشتند. نتیجه گیری یافته‌های این پژوهش نشان داد كه اكثر آسایشگاه‌های سالمندان شهر تهران، براساس پرسش‌نامه تناسب فیزیكی آسایشگاه سالمندان، از اصول طراحی فراگیر تبعیت نمی‌كنند؛ بنابراین توصیه می‌شود ارگان‌های مسئول از طریق تدوین آیین‌نامه‌ها، برنامه‌ریزی‌ها و سیاست‌گذاری‌های دقیق‌تر در زمینه رعایت اصول طراحی فراگیر در محیط آسایشگاه‌ها، شرایطی فراهم كنند كه امكان پاسخ‌دهی    مناسب‌تر به نیازهای سالمندان فراهم شود.

Objectives In recent years, the number of older people residing in nursing homes has increased. Therefore, it is necessary to prepare the physical milieus responsive to their physical, psycho-social, and spiritual needs. The universal design means designing the products and environments to be usable by all people, to the greatest extent possible, without the need for further adaptation. The aim of this study was to evaluate the conformity of nursing homes physical milieus to the universal design criteria in the city of Tehran. Methods & Materials  This is a descriptive study. All the nursing homes for older people located in the city of Tehran in 2015 were evaluated using the Nursing Home Physical Fitness Checklist that consisted of 12 subscales and 70 items. Psychometric properties of this tool were evaluated and confirmed previously. The gathered data was analyzed using the measures of central tendency. Results Universal design criteria in the majority of nursing homes in terms of kitchen, management section, laundry room, heating and cooling conditions, main entrance, treatment room, and the toilets had been observed, although only one-third of the homes had extinguishers. In terms of the items of available chapel and library, staff restroom, living room, and dining hall, the criteria had not been met adequately. Conclusion The findings of this study showed that the majority of nursing homes evaluated did not follow the universal design criteria. Therefore, providing the proper rulebook, policies and programs to promote the universal design observance in nursing homes seems a necessity.