باورهاي زرواني در داستان رستم و اسفنديار

Zorvāni Beliefs in Rostam-o-Esfandyār

پژوهش در ابعاد ديني داستان رستم و اسفنديار ازجمله مواردي است كه با وجود بررسي هاي بسيار همچنان مورد توجه محققان است. هدف نوشتار حاضر بررسي و تحليل عناصر زرواني اين داستان و ميزان تاثير آنها در وقوع نبرد بين دو پهلوان است كه تاكنون در تحقيقات انجام‌يافته كمتر مورد توجه قرار گرفته‌است. از آنجا كه اين داستان ريشه در عهد باستان دارد، به مانند هر اثر ديگري تحت تاثير اوضاع و شرايط ديني عصر خود قرار گرفته‌است. باورهاي زرواني كه براساس بررسي پژوهشگران گرايشي غالب در عصر باستان به خصوص در دوره ساساني بوده اين داستان را نيز متاثر ساخته و در بخش هاي مختلف آن در قالب واژه ها و اصطلاحات گوناگون به صورت پيوسته نمودار شده است. بررسي ها نشان مي دهد حجم مطالب زرواني در اين بخش از شاهنامه به مقداري است كه به راحتي مي توان گفت داستان مذكور تحت تاثير باورهاي زرواني ‌است. نكته مهم و قابل‌توجه در اين داستان نقش تقدير و بخت شوم اسفنديار در وقوع نبرد است كه عاقبت او را به سوي سرنوشتي كه از قبل برايش تعيين شده بود سوق مي دهد و بنابر پيش‌بيني جاماسب باعث مرگ او به دست رستم دستان شده است.

Studies on religious dimensions of Rostam-o-Esfandy?r have always been a major concern of the researchers. This article is an attempt to find out the traces of Zorv?ni beliefs in this heroic story. It is publically believed that Zorv?nism has been a dominant religion in Old Persian epoch especially in Sasanid Dynasty. This fact, supported by many researches and accompanied by the belief in ominous destiny which finally condemns Esfandy?r to death, indicates the direct effect of Zorv?nism on Rostam-o-Esfandy?r.