جهاني‏شدن و هويت ملي در كُتُب درسي علوم اجتماعي دوره هاي تحصيلي

مقاله حاضر به بررسي رابطه ميان جهاني‏شدن و هويت ملي در كُتُب درسي علوم اجتماعي دوره هاي ابتدايي، راهنمايي، متوسطه و پيش‌دانشگاهي مي پردازد. امروزه هر چند ايده غالب، بيانگر نوعي خاص‌گرايي فرهنگي است؛ عام گرايي فرهنگي نيز با تاكيد بر انطباق، تفاهم و آميزش به صورت يك پروسه موازي در حال باز توليد مستمر است. جوامع چند قومي به منظور دست يابي به تعادل سامان‌مند در زمينه هويت ملي بايد با تاكيد بر عام‏گرايي فرهنگي در داخل و توليد هويت متكثر، توان رقابت و نوسازي خود را افزايش دهند. اين در حالي است كه گفتمان ناسيوناليستي حاكم در ايران كه در برنامه درسي هم لحاظ شده است سرزمين مدار و مبتني بر نوعي «قوم مداريِ» افراطي مي باشد كه مجالي به تكثر و آميزش فرهنگي نمي دهد و درصدد نابودي تفاوت هاي فرهنگي و قومي است. در اين مقاله گفتمان مذكور به چالش كشيده مي شود و استراتژي هاي فرهنگي و آموزشي در زمينه كم و كيف هويت ملي متناسب با عصر اطلاعات و جهاني‏شدن مطرح مي گردد. در بخش اولِ مقاله رويكرد نظري تحقيق، تيوري هاي جهاني‏شدن و هويت ملي و تقابل اين دو مفهوم بررسي شده است؛ در بخش دوم با روش مطالعه اسنادي و با استفاده از تكنيك تحليل محتوا، وجود مفاهيمي از قبيل بيگانه هراسي، تلقي يك سويه مثبت گرايانه به جانب خود و القاي جايگاه مطلق ايران در نظام بين-الملل در كُتُب درسي علوم اجتماعي مقاطع ابتدايي تا پيش‌دانشگاهي مورد ارزيابي قرار گرفته و تاييد مي شود. بخش سوم به ارايه راهكارها اختصاص داده شده و به دليل تناسب با فرايند جهاني‏شدن، ناسيوناليسم مدني در حوزه هويت ملي مطرح مي شود كه مي تواند زمينه بومي‌ماندن برنامه درسي را در عصر مدرن فراهم آورد.