رويكردهاي توانمندسازي مناطق حاشيه‌اي شهري مورد شناسي: سكونتگاه غير رسمي حسن‌آباد يزد

Empowerment Approaches to Urban Fringe Areas, Case Study Informal Settlements Hasanabad in Yazd

سكونتگاه غير رسمي از عوامل عمده ايجاد ناپايداري در مناسبات شهري، بويژه در كشورهاي در حال توسعه است. اسكان غير رسمي به طور عمده با تصرف و ساخت غير رسمي زمين و مسكن، عدم رعايت ضوابط و مقررات رسمي و متعارف شهرسازي، كمبود شديد خدمات زيرساختي، رشد سريع كالبدي و جمعيتي، اشتغال غالب غير رسمي، ناپايداري سازه‌اي و تاسيساتي، ناپايداري درآمد، بستر كالبدي مناسب براي رشد آسيب‌هاي اجتماعي و شكل‌گيري خرده فرهنگ‌هاي كجرو و ايجاد پايگاه مجرمين و بزهكاران اجتماعي شناخته مي‌شود. اين پديده در اثر رشد شهرنشيني، مهاجرت‌هاي روستا شهري و فقر شهري به وجود آمده است. رويكرد توانمندسازي، راهكاري است كه با تاكيد بر ماهيّت درونزاي حل مشكل، مي‌تواند زمينه‌هاي كاهش آثار منفي سكونتگاه‌هاي غير رسمي را فراهم آورد. اين پژوهش با هدف توانمندسازي سكونتگاه غير رسمي حسن‌آباد شهر يزد براي ارايه الگوي مناسب ساماندهي آن انجام شده است. روش تحقيق توصيفي – تحليلي و از نوع كاربردي و توسعه‌اي است. داده‌ها از مطالعات كتابخانه‌اي و اسنادي و نيز تكميل پرسشنامه جمع‌آوري و با بهره‌گيري از روش تحليل عاملي نيازهاي محله اولويت‌بندي و راهكارهاي توانمندسازي ارايه شده است. در بررسي 34 گويه مطالعه شده عوامل موثر در توسعه پايدار محله به 9 عامل كاهش يافت و با توجه به ميزان همبستگي هر يك از گويه‌هاي بارگذاري شده در عوامل، عناوين مناسب انتخاب شد. اين عوامل 124/67 درصد واريانس را پوشش مي‌دهند كه عامل زيست محيطي با 152/19 بيشترين درصد واريانس و عامل مهارت‌آموزي با 696/3 كمترين درصد واريانس را داشته است؛ بنابراين، با توجه به درصد واريانس، عوامل بر اساس شدت اثرگذاري در توانمندسازي محله به صورت زيست محيطي، اجتماعي، آموزشي، درماني-ورزشي، مشاركتي، كالبدي، اقتصادي، زيرساختي و مهارت‌آموزي اولويت‌بندي شدند.

Informal settlements are the major factors of creating instability in the cities especially in developing countries. informal settlement is mainly known with the informal occupation of the land and housing, lack of observing the official and conventional rules and regulations of urbanization, severe lack of infrastructural services, physical and demographic rapid growth, dominant informal occupation, structural and installation instability , instable income, appropriate physical bed for the growth of social pathologies and formation of deviant subcultures and creation of social bases of criminals and offenders. This phenomenon has been created due to the growth effect ot urbanization, rural-urban migrations and urban poverty.Enabling approach is a solution that through emphasizing on the endogenous nature of the problem resolving , can provide grounds for reducing the negative effects of informal settlements. This study has been conducted to the aim of empowering the informal settlement of Hasanabad Yazd to provide an appropriate model for its organization. The research method is of descriptive – analytic one and of applied and developmental type. The data were collected through library and documentary studies and also filling questionare and by using factor analysis, the local reqirements were prioritized and soluitions for empowermnent has been presented. While reviewing the studied 34 questions, the effective factors on the sustainable development of the local area was decresed to 9 (nine) factors and with respect to the correlation rate of each loaded question in factors, the appropriate title was selected. These factors cover 67.124 % of the variance , in which environmental factor with19.152 % has had the greatest percentage of variance and training with 3.696 % has had the lowest percentage of variance. Thus, with respect to the percentage of variance, the factors were prioritized based on the severity of the impact on empowerment of the communities as environmental, social, educational, health, sport, participatory, physical, economical, infrastructure and skills training.