مكان‌يابي بهينه ايستگاه‌هاي آتش‌نشاني با استفاده از سيستم اطلاعات جغرافيايي GIS

Optimal positioning of fire stations by using GIS

مكان‌يابي بهينه ايستگاه‌هاي آتش‌نشاني با استفاده از سيستم اطلاعات جغرافيايي GIS (مطالعه موردي: شهركرمانشاه) اصغرنظريان1، پروانه ياري2، طيبه كرمي‌نژاد3 1.استاد گروه جغرافيا و برنامه‌ريزي شهري دانشگاه تربيت معلم تهران، تهران، ايران. 2.نويسنده مسيول: كارشناسي ارشد جغرافيا و برنامه‌ريزي شهري، تهران، ايران. Email:parvaneyari@yahoo.com 3.كارشناسي ارشد جغرافيا و برنامه‌ريزي شهري، مدرس دانشگاه علمي و كاربردي واحد هلال‌احمر كرمانشاه، كرمانشاه، ايران. دريافت:22/2/93 پذيرش: 1/12/93 چكيده مقدمه: با شكسته شدن ساختار‌هاي پيشين و شتاب روند شهرنشيني در دهه‌هاي اخير، شهرها به برنامه‌ريزي دقيق‌تر در خصوص تامين نيازهاي شهروندان و ارايه خدمات شهري از جمله تامين بخشي از ايمني شهر نياز دارند. يكي از وظايف عمده برنامه‌ريزان و مديران شهري براي تحقق اين امر، تعيين مكان مناسب براي استقرار ايستگاه‌هاي آتش‌نشاني است. روش‌ها: در تحقيق حاضر كه به صورت توصيفي-تحليلي است، ابتدا معيارهاي موثر در مكان‌يابي ايستگاه‌هاي آتش‌نشاني تعيين شد، با توجه به اينكه اكثر معيارها، زيرمعيارهايي نيز دارند. در مرحله بعد، اطلاعات مكاني و توصيفي هر يك از معيارها جمع‌آوري و پس از تغيير فرمت نقشه‌هاي شهري DWG با استفاده از نرم‌افزار ArcGIS لايه‌هاي مورد نياز به فرمت shape file ايجاد گرديد. سپس با استفاده از روش تحليل سلسله مراتبي (AHP) معيارها و زيرمعيارهاي آنها وزن‌دهي شد و لايه‌هاي ايجاد شده با توجه به وزن خود طبقه‌بندي مجدد گرديدند و براي تركيب نهايي، با استفاده از روش هم‌پوشاني شاخص‌ها با يكديگر تلفيق و نقشه نهايي مكان‌يابي ايستگاه‌هاي آتش‌نشاني شهر كرمانشاه را به وجود آوردند. نتيجه‌گيري: بر اساس نتايج، در بين كاربري‌هاي سازگار، كاربري هتل و پمپ بنزين به ترتيب كمترين و بيشترين نقش را در ارتباط با مكان‌يابي ايستگاه‌هاي آتش‌نشاني ايفا مي‌كنند. همچنين در بين همسايگي‌هاي ناسازگار، ترمينال بين شهري كمترين و كاربري بهداشتي درماني بيشترين تاثير را در مكان‌يابي ايستگاه‌هاي آتش‌نشاني دارند. نتايج كلي اين تحقيق نشان مي‌دهد كه ايستگاه‌هاي موجود، شهر را به طور كافي و موثر تحت پوشش قرار نمي‌دهند و برخي از آنها در مكان‌هاي نامناسب احداث گرديده‌اند. نقشه خروجي نشان‌دهنده مكان‌هاي بهينه براي استقرار ايستگاه‌هاي آتش‌نشاني شهر كرمانشاه مي‌باشد. كلمات‌كليدي: شهر كرمانشاه، ايستگاه‌هاي آتش‌نشاني، مكان‌يابي، GIS، AHP.

Optimal positioning of fire stations by using GIS (case study: Kermanshah) Asghar Nazariyan, Professor of Geography and Urban Planning , Kharazmi University, Tehran, Iran Corresponding author: Parvaneh Yari, MA in Geography and Urban Planning, Tehran, Iran Email: parvaneyari@yahoo.com Tayebeh Karami nejad, MA in Geography and Urban Planning, lecturer in University of Applied Science and Technology, Kermanshah, Iran Received: May 12, 2014 Accepted: February 20, 2015 Abstract Background: With breakdown of the former structures and the acceleration of urbanization process in recent decades, cities need careful planning in order to provide citizens needs including safety city. Thus, one of the major tasks of planners and urban managers is to determine the proper location for the establishment of fire stations. Method: In this descriptive-analytic study, given that most of the criteria have sub-criteria, effective measures were determined in selecting fire stations sites. In the next step, location and descriptive information of each criterion were collected; then by using ArcGIS software, layers needed to shape file format was created after changing urban plans DWG format. However, criteria and sub-criteria weighted based on AHP method and creating layers were reclassified. At the end, by using overlapping indexes the final map site selecting of fire stations in Kermanshah obtained. Conclusion: According to the results, hotel and gas station as the compatible land use have the lowest and highest role in selecting fire stations sites. In addition, intercity terminal and health and care land uses have the lowest and greatest impact in selecting fire stations sites. The results show that the existing stations are not sufficient and some of them have been built in the wrong place. The output plan represents the optimal locations for the establishment of fire stations in Kermanshah Keywords: Kermanshah, fire stations, site selection, GIS, AHP