جايگاه آب در نگاره‌هاي نسخه هفت‌‌اورنگ ابراهيم ‌ميرزا

Position of Water in Ibrahim Mirza’s Haft Awrang Miniatures Version

اين مقاله بر آن است تا با توجه به جايگاه و نقش نمادين آب در باورهاي كهن و منابع اسلامي، جلوه‌هاي تصويري اين عنصر ارزشمند را در نگاره‌هاي نسخه هفت‌اورنگ ابراهيم‌ميرزا، مورد بررسي و تحليل قرار دهد. علاوه‌بر بررسي جنبه مفهومي آب در اين مجموعه، وجود قالب‌هاي متنوع در نمايش اشكال مختلفي از آب، بستر مناسبي را براي بررسي شكلي آن نيز فراهم آورده است. هدف اين مقاله، علاوه بر شناخت نقش مفهومي آب در اين آثار، شناخت قالب‌هاي مختلف آن و بررسي علل اين تنوع است. همچنين روشن‌شدن اين ‌نكته كه تنوع، چگونه در جهت ايجاد ساختار و تركيب‌بندي مناسب و فهم بهتر معاني اشعار جامي موثر بوده است. نتايج پژوهش برآمده‌ از روش توصيفي ـ تحليلي نشان مي‌دهد از آنجايي كه نگاره‌هاي هفت‌اورنگ تا حدود زيادي وابسته به متن ادبي‌ آن است، هنرمند نگارگر، بنابر موضوع و محل وقوع هر داستان، براي بهتر رساندن معنا، مفهوم مورد‌نظر و هماهنگي هرچه بيشتر قالب و محتواي اثر، از اشكال خاصي در نمايش عنصر آب استفاده كرده است. تنوع موجود در جلوه‌هاي متفاوت از عنصر آب در نگاره‌هاي مختلف، گاه در خدمت ساختار كلي آنها بوده و به‌ عنوان عاملي موثر جهت هماهنگ‌كردن عناصر گوناگون موجود در يك نگاره عمل كرده است؛ در مواردي نيز نحوه قرارگيري و انتخاب جايگاهي مناسب و هدفمند براي آن در صفحه نگاره، به ياري انتقال معنا و مفهوم مورد نظر هنرمند آمده است.‌

Given the position of water and its symbolic function in ancient beliefs and Islamic sources, the paper aims to explore and analyze the visual effects of the invaluable element in Haft Awrang miniatures by Ibrahim Mirza. In addition to the study of conceptual aspect of water in this set, the existence of diverse layouts in the display of different forms of water provides suitable foundation for conducting a formal study into it. The aim of the paper is to recognize different layouts of water and explore the reasons for the diversity, as well as the conceptual function of water in these works; furthermore, it aims to illustrate how the diversity could made a difference to the suitable structure and composition and also better understanding of Jami’s lyrics. The results of the research, which was conducted in a descriptive-analytical method, indicate that patient artist used certain forms in depicting water based on theme and place of story in order to get across meaning and concept under consideration better and establish a better match between form and content of work, since Haft Awrang paintings substantially depend on the literary text of Haft Awrang. Diversity of water effects in a variety of miniatures at times benefits the general structure of the miniature and works as an influential factor in matching various elements of it; in some instances, how it is positioned and the choice of a good and purposeful position for it in the miniature board could assist artist in communicating meaning and concept.