آسيب‌شناسي ميراث زباني از طريق بازشناسي جايگاه و عملكرد آن در ميراث فرهنگي*

Pathology of Linguistic Heritage through Reunderstanding of its Status and Function in the Cultural Heritage

پس از گذشت چند سده از عمر دانش مرمت، در دهه‌های اخیر توجه به بعد پنهان و ناملموس میراث فرهنگی جایگاه خاصی در این حوزه یافته؛ تا جایی كه ادعا می‌شود میراث ملموس بدون مراجعه به میراث ناملموس نمی‌تواند وجود داشته باشد. در نتیجه حیات این دو وجه میراث به هم وابسته است. «سنتها و ابزار شفاهی شامل زبان» اولین نمود میراث ناملموس دانسته شده و با به رسمیت شناختن آن در حوزه میراث ناملموس، بعضی زبانها و قالب‌های زبانی مانند مهارت قصه‌گویی، نقالی، هنرهای نمایشی و آوازها در لیست آثار جهانی ناملموس ثبت گردیده است.  لذا می‌توان گفت آسیب میراث زبانی بر پیكره كلی یك فرهنگ آسیب می‌رساند و به طریق اولی حیات یك فرهنگ به حیات میراث زبانی آن وابسته است. امروزه انواعی از میراث‌ زبانی در معرض خطر مانند لهجه‌ها،گویش‌ها و زبان‌ها مورد توجه قرار گرفته؛ لیكن آنچه غالباً جای خالی آن احساس می‌شود، انجام آسیب‌شناسی جامعی از تهدیدهای میراث زبانی است. لازمه آسیب‌شناسی علمی میراث زبانی، «احصاء نمودهای آن»، «تحلیل عملكرد» و «استخراج مؤلفه‌های تأثیر گذار» بر آن در حوزه میراث فرهنگی است.  در این مقاله نمودهای مختلف میراث زبانی دسته‌بندی می‌شوند و دو عملكرد عمده میراث زبانی با عنوان «انتقال فرهنگ» و «برقراری ارتباطات انسانی در زمان و مكان» مورد بررسی قرار می‌گیرد. در ادامه با «شناسایی مؤلفه‌های تأثیرگذار در میراث زبانی»، آسیب‌های آن با روش تحلیلی-توصیفی استخراج می‌گردد. این بررسی نشان می‌دهد برای تداوم و حفظ حیات میراث زبانی بایستی منظومه كاملی از روش‌ها، روابط، سنتها و جهان بینی صیانت گردد. در انتها پیشنهاداتی جهت تداوم حیات میراث زبانی به عنوان یكی از اركان حیاتی مؤثر در تداوم یك فرهنگ ارائه گشته است. 

In international contexts, Intangible heritage is divided into five groups. First one is the oral traditions and expressions, including language. And also the important function of language is known as a vehicle for intangible heritage. Recognizing language in the field of intangible heritage, some languages and linguistic patterns such as the skill of storytelling, minstrelsy and songs are listed in the world intangible cultural heritage list, and on the other hand, many endangered linguistic heritages are under consideration to be preserved. Though there are sporadic references for damages to the language, the vacancy of a comprehensive pathology for the threats to linguistic heritage is felt. For scientific pathology of linguistic heritage, it is required to 1-compute its representations, 2- analyze its function, and 3-extract its influencing components in cultural heritage. In this paper, living languages, accents, dialects, proverbs, narratives, idioms and names are classified as different representations of linguistic heritage. Then, two general functions of linguistic heritage namely cultural transmission and human communication are discussed. According to this classification and analyses, the damages to linguistic heritage are extracted through descriptive- survey analysis, and finally, some suggestions are delivered for continuation of linguistic heritage as one of the important sections of intangible cultural heritage.