ارزيابي وضعيت كشت نيشكر در استان خوزستان از ديدگاه آب مجازي

ظهور بحث آب مجازي توانست توجه مجامع مختلف جهاني را به جريان عظيم مجازي آب كه به وسيله­ي تجارت مواد غذايي در حال اجراست جلب كند، در اين راستا، كشورهاي كم آب مي توانند با واردات مواد غذايي دسترسي خود را به منابع جهاني آب افزايش دهند. آبي كه در مراحل مختلف فرايند توليد يك محصول كشاورزي و يا غيركشاورزي استفاده مي­گردد، آب مجازي ذخيره شده در كالا ناميده مي­شود. در اين تحقيق، مقادير بهره وري آب و آب مجازي براي كشت نيشكر در كشت و صنعت نيشكر اميركبير به ترتيب 6/1 كيلوگرم نيشكر بر مترمكعب آب مصرفي و 625 مترمكعب آب براي هر تن نيشكر با احتساب بازده­ي آبياري 49% برآورد شده در كشت و صنعت به دست آمد. همچنين، در اين تحقيق، با توجه به ميزان آب مصرفي بالا براي توليد يك كيلوگرم شكر (35000 مترمكعب در ازاي توليد 56 تن نيشكر در هكتار)، و با فرض اين كه مصرف آب گياه نيشكر در ديگر نقاط كشور نيز مشابه مصرف آب كشت و صنعت اميركبير مي باشد، حجم كل آب مصرفي براي توليد 616000 تن شكر در كشور در سال 1392 معادل 8/3 ميليارد متر مكعب برآورد شد. بنابراين، در صورت واردات شكر از كشورهاي بزرگ توليد كننده­ي نيشكر مانند برزيل، هند و ... و كشت نكردن نيشكر در كشور مي توان تا 8/3 ميليارد مترمكعب مصرف آب كشور را كاهش داد. در همين سال، ايران با تخصيص دادن بيشتر نياز سرانه­ي كشور به واردات شكر از كشورهاي بزرگ توليد كننده­ي نيشكر توانسته است علاوه بر تامين نياز داخلي، در حدود 8/4 ميليارد مترمكعب از ذخاير آب كشور را از طريق واردات 000/579/1 تن شكر ذخيره نگه دارد. با توجه به توان توليد حدود 1500 كيلوگرم در هكتار كنجد، كه يكي از محصولات بومي ايران و مقاوم به كم آبي بوده و در شرايط آب و هوايي استان خوزستان رشد مطلوبي را دارد، برآورد مي شود كه با تخصيص دادن 35000 هكتار از اراضي خوزستان به كشت كنجد، مي توان سالانه در حدود 993 ميليون متر مكعب در مصرف آب صرفه جويي كرد، كه در نهايت در حدود 204 ميليارد تومان درآمد خالص از 35000 هكتار اراضي كشت كنجد حاصل مي گردد. از طرفي، درآمد حاصله از كشت نيشكر در اين سطح نيز در حدود 202 ميليارد تومان مي باشد. لذا با تخصيص نيمي از كشت و صنعت خوزستان به كشت كنجد علاوه بر درآمد سالانه­ي مشابه حجم بالايي از آب به ذخاير جهاني افزوده مي شود.