تاثير فعاليّت هاي تكتونيكي در ريخت شناسي حوضه‌ي آبريز رودخانه‌ي رويين در شمال شرق ايران

The Effects of Tectonic Activity in Morphology of Rueen Basin in the North East Part of Iran

حوضه ي آبريز رويين، يكي از زيرحوضه هاي رودخانه‌ي كالشور، واقع در دامنه هاي جنوبي كوه هاي آلاداغ است، كه در شمال شرقي ايران قرار دارد. فعاليّت هاي تكتونيكي اين حوضه، در آخرين فاز كوه زايي لاراميد آغاز شده و همچنان ادامه دارد. اين فعاليّت ها، علاوه بر وقوع مخاطرات طبيعي، تاثيرات زيادي در ويژگي هاي مختلف اين حوضه داشته است. اطلاع از فعاليّت هاي تكتونيكي اين حوضه، به دليل مجاورت و تاثيرگذاري آن در شهر بجنورد (مركز استان خراسان شمالي) و برنامه ريزهاي آمايش رودخانه اي، يك ضرورت محسوب مي شود. جهت بررسي اين فعاليّت ها از شاخص هاي مورفوتكتونيكي مرتبط با ژيومورفولوژي، يعني مقايسه‌ي نيمرخ طولي و لگاريتمي، شاخص پهناي كف دره نسبت به ارتفاع آن (vf)، شاخص تضاريس جبهه كوهستان(smf)، شاخص سينوسي رودخانه (s) و شاخص ارزيابي فعاليّت هاي زمين ساختي (lat) استفاده گرديده ونتايج حاصل از بررسي اين شاخص ها و تاثير چين‌خوردگي ها نشان داده است كه اين حوضه در معرض فعاليّت هاي شديد تكتونيكي قرارداشته و اين فعاليّت ها باعث شده است كه در اين حوضه، نيمرخ طولي رودخانه ها نامنظم، دره ها عميق و كم عرض، شكل حوضه كشيده و مسير رودخانه ها و جبهه‌ي كوهستان پيچ و خم كمتري داشته باشد. همچنين جمع بندي اين مطالعات نشان داد كه فعاليّت هاي تكتونيكي در محل اتصال سه شاخه‌ي اين رود، يعني منطقه دومن نيم، به اوج خود رسيده و حاصل آن به صورت تنگه‌اي كم‌عرض، صخره هاي پرشيب و پديده‌ي انحراف رودخانه اي جلوه‌ي خاصي به توپوگرافي اين قسمت حوضه داده است.

Roein basin is one of the sub-basins of CalShour River, which is located in the northeastern part of Iran, on the southern slopes of the Aladagh Mountains. Tectonic activities of this basin has been started from the last Laramide orogeny and is continuing. These activities, in addition to the occurrence of natural disasters have many effects on different characteristics of this basin. Information about the tectonic activities due to the vicinity with this basin and its influence on Bojnoord city, (center of Northern Khorasan province) and river planning is a necessity.To investigate these activities ,Morph tectonic indicators which were related to geomorphologic were used, It means the comparison of the longitudinal and logarithmic profile; width of the valley floor index to its height ratio (vf), Sinuosity Mountain Front index (smf), sinusoidal index of river (s) and index of tectonic activities(lat). The obtained results of these indicators and the influence of folds indicated that this area is subject to intense tectonic activities and these activities in this basin have caused irregular longitudinal profile of rivers, deep and narrow valleys, extended basins and the low maze path of rivers and mountain front. Also , this study indicate that tectonic activities at the tributary of this river, in fact in the Domannim region has reached to its peak and its result is a narrow strait , steep rocky and the river slope phenomenon which is given special feature to the topography of this basin.