جلوه‌‌هاي آيروني در شعر حافظ

The Effect of Irony in Hafizʹʹs Poetry

آيروني موجد چندوجهي‌شدن معنا و گسترش تضاد معنايي در درون متن است. اين پژوهش، ضمن طرح چهارچوب نظري آيروني در سطح بلاغي، كوششي است در جهت تنوير مولفه‌هاي آيروني، استخراج ويژگي مشترك آيروني و صنايع معنوي ادبيات فارسي، واكاوي ترفندها و كرانه‌‌ها و گونه‌‌هاي كارآمد آيروني، بررسي و تحليل گونه‌‌هاي آن در شعر حافظ. روش تحقيق، توصيفي ـ تحليلي از نوع كيفي و كتابخانه‌‌اي است و داده‌‌ها با مطالعه كتاب‌‌ها و مقالات، گردآوري شده‌‌اند‌‌. با توجه به ارزش طنز در رشد فكري و روشنگري جامعه در بيان رذالت‌‌ها، هدف پژوهش، تبيين روش‌‌هاي ايحاد آيروني در شعر حافظ است. دست‌يافته‌ها براساس مستندات ارزيابي‌شده، بيانگر آن است كه آيروني با برخي از صناعات ادب فارسي وجه اشتراك دارد نه انطباق. اين صنايع در شبكه آيرونيك، پيچيدگي ايجاد مي‌كند و آن را هنري‌‌تر مي‌‌سازد. استعاره تهكميه با آيرونيِ كلامي انطباق دارد. همه گونه‌‌هاي آيروني ـ به‌جز آيروني رمانتيك ـ را مي‌توان با شعر حافظ انطباق داد. انديشه‌هاي ديني و سياسي طبقه‌‌هاي مختلف جامعه، مهم‌ترين موضوع‌‌هايي است كه منطبق بر خاصيت آيروني در شعر حافظ است.

Irony makes the word meaning multifaceted and contradictory meanings being extended in text. Explaining the theoretical framework of Irony, it has been tried in present research to make the ironic components clear, to extract the common features between irony and other semantic industries of Persian language, and to analyze the tricks and efficient forms of irony in Hafizʹs poetry. The research has been conducted through a qualitative descriptive – analytic method using library documentations and data. Considering the value of irony in intellectual development of society and its enlightening by expression of rascality, the research aims to explain Hafizʹs methods in using irony. The achievements, evaluated by existing evidences, indicate that irony is not compliance with some of the literary industries in Persian literature but has common aspects. These industries create complexity in a work and make it more artistic through an ironic network. Sarcasm has conformity with verbal irony. All types of irony, except romantic irony, are compatible with Hafizʹs poetry. The religious and political ideas of different classes of society are the most important issues in his poetry that are compliance with irony.