متن عرفاني به مثابه خطابه (بررسي وجوه خطابي در ساختار متون عرفاني، با تاكيد بر استعاره و تمثيل)

Mystical Text as Rhetoric (Analyzing the Rhetoric Dimension with Emphasis on Metaphor & Allegory)

متون عرفاني از مهم‌ترين متوني هستند كه به منظور انتقال آموزه‌هاي معرفتي و اثرگذاري بر مخاطباني كه دغدغه آگاهي و تربيت باطني دارند، تنظيم شده‌اند. از اين رو به نظر مي‌رسد در راستاي تحقق اين هدف، از شگردهاي خاصي در بيان بهره گرفته شده‌است. با توجه به شيوه سخن در اين دست آثار، مي‌توان متون عرفاني را در شمار متون خطابي دانست. در اين پژوهش، ضمن نگاه به مفهوم خطابه و سير تاريخي آن، ابزارهايي چون تمثيل و استعاره ـ كه در شيوه خطابي مورد استفاده قرار مي‌گيرد ـ بررسي شده‌است‌. از اين رهگذر، آراي عبدالقاهر جرجاني در باب صنايع بلاغي مذكور و نسبتي كه با خطابه و ابزار خطابي دارد، مورد توجه قرار گرفته‌است. با توجه به اين موضوع، متون عرفاني به مثابه متني خطابي بررسي شده‌است؛ زيرا شيوه بحث و استدلال در اين متون، شيوه‌اي خطابه‌اي و فارغ از استدلا‌ل‌هاي منطقي و رياضي‌وار است و اين متونْ روي در باورپذير ساختن آموزه‌ها و لطايف عرفاني و اقناع مخاطب دارند و در اين راه ابزارهايي چون تمثيل و استعاره را به كار مي‌بندند. به همين دليل، مي‌توان متون عرفاني را از سنخ متون خطابي دانست.

Mystical texts are the most important texts have been set to convey epistemic teachings and to influence the audiences concerned with awareness and esoteric training. Therefore it seems that specific techniques have been used in rhetoric to fulfill this objective. According to the style of speech in mystical texts, they can be considered as rhetoricals. Reviewing the concept of rhetoric and its history, in present essay, some of rhetorical techniques such as allegory and metaphor are going to be discussed. So Abd al-Q?hir -Jurj?n?ʹs votes on eloquence and rhetorical art and its relation to rhetoric and its tools have being paid attention. Due to this the mystical texts have been studied as rhetorical texts because the method of discussion and reasoning in such texts is based on rhetoric principles with no logical and mathematical reasoning. The aim of these texts is to make teachings and mystical contents believable and to satisfy the audience using techniques such as allegory and metaphor. Mystical texts, therefor, can be considered as rhetoricals.