كاربرد ديدگاه داي در بررسي فرايند سياست گذاري طرح هاي كلان ملي علم و فناوري

Applying Dye Viewpoint in Surveying the Process of Policymaking for Macro National Science & Technology Projects

توسعه علم و فناوري يكي از پيشران‌هاي اصلي توسعه همه‌جانبه و پايدار كشورها است كه بر پايه‌ فعاليت‌هاي هدفمند تحقيق و توسعه شكل مي‌گيرد. تغيير در رويكردهاي معطوف به اهداف و نحوه انجام فعاليت‌هاي تحقيق و توسعه و توجه همزمان به عرضه‌كنندگان و تقاضاكنندگان علم و فناوري در راستاي رفع نيازهاي جامعه، لزوم برنامه‌ريزي جامع و فراگير را در اين حوزه ضروري مي‌كند. طبق تعريف سازمان همكاري و توسعه اقتصادي طرح علمي كلان طرحي است كه از نظر اهميت، حيطه كار و پيچيدگي در حدي است كه يك تلاش‌ مشاركتي غيرمتعارف بزرگ را مي‌طلبد و همچنين نيازمند تجهيزات، تسهيلات، نيروي انساني و لجستيك ويژه‌اي براي انجام هستند [1]. در سال‌هاي اخير مسيولان حوزه علم و فناوري كشور با درك نقش بي‌بديل توسعه علم و فناوري در تحقق اهداف اقتصادي، اجتماعي، سياسي و فرهنگي كشور، بر لزوم افزايش فعاليت‌هاي تحقيق و توسعه و به دنبال آن برافزايش هزينه‌هاي مربوطه تاكيد كرده‌اند. مبحث طرح‌هاي كلان ملي براي اولين بار در سال 1376 در دفتر پژوهشي معاونت برنامه‌ريزي راهبردي رياست جمهوري با فراخواني طرح‌هاي كلان ملي مطرح شد، از آن زمان تاكنون شيوه تصويب طرح‌هاي كلان ملي دست‌خوش تغييرات زيادي شده است كه از آن جمله مي‌توان به شيوه تصويب هشتاد به بيست و شصت به چهل اشاره كرد. روند تصويب طرح‌ها در كشور، داراي روندي مشخص و تاييد شده نيست براي مثال شكل تصويب‌ها در كشور روندي بالا به پايين يا پايين به بالا داشته است، روند تصويب طرح‌ها در كشور در اوايل شروع به‌كار دفتر پژوهشي داراي روندي رو به بالا و در سال هاي اخير به طور كلي روندي رو به پايين داشته است. در اين تحقيق تلاش مي‌گردد تا معيارهاي اصلي مرتبط با تعريف و تصويب پروژه‌هاي ملي در حوزه علم و فناوري، مورد بررسي قرارگرفته و پيشنهادي جامع براي اجرا در شوراي عالي علوم، تحقيقات و فناوري به ‌عنوان بالاترين مرجع فعال در حوزه علم و فناوري كشور ارايه شود.

One of the main functions of the Supreme Council of Science, Research& Technology is to approve the macro National Projects of Science& Technology. With regard to wide range of these projects, they can improve their own areas. This paper examines the most important measures of policy making and approval of macro national projects of science and technology by two ways: first, comparative study of USA, Japan, Canada, and China. Second, conducting interview with some Science & Technology Experts. The Studies show that criteria of close cooperation of institutions and organizations in the project, focus on superior& key technologies, aligning with macro national projects’ targets and priorities, scientific& non-scientific interests of the society, longterm performance, high budget, and attention to commercializing the results are the most important criteria that must be considered by the Supreme Council of Science, Research& Technology in order to approve the Macro National Projects of Science & Technology.