بازسازي شهري، تصوير تهران و تجربه بيگانگي

آن چه ما را متعلق به شهر مي كند، تصويري است كه از آن در ذهن داريم. «تهران» سال هاست در حال تخريب و بازسازي كالبد خويش است. كالبدي كه هويت جديد، روابطي جديد و مناسبات نويني را طلب مي كند. اما تصوير ذهني ساكنين از اين كالبد در حال ساخته شدن و تغيير چيست؟ اين تصوير چه الگوهاي ارتباطي با شهر را براي ساكنين شكل مي دهد؟ اين مقاله با استفاده از تكنيك مصاحبه و روش تحليل تماتيك تلاش كرده سوالات فوق را پاسخ دهد كه به همين منظور با نمونه گيري نظري، تعداد 22 نفر از ساكنين مناطق 1، 3، 17 و 19 به عنوان توسعه يافته ترين و كمتر توسعه يافته ترين مناطق شهر تهران انتخاب شده اند و در بخش نظري، از زيمل و مفهوم بلازه، توجه بنيامين به خاطره و معناي شهر، ايده بيگانگي و فضاهاي بازنمايي لوفور الهام گرفته است. يافته هاي پژوهش حاكي از آن است كه تصوير شهر تهران در شمال و جنوب تفاوت هايي دارد؛ از جمله آنكه تصوير جنوب شهري ها بيشتر منفي و آسيبي بوده، اما شمال شهري ها به جز موارد كلي نظير ترافيك، به نسبت تصوير مطلوب تري از شهر دارند كه اغلب به خاطره آنان از شهر مربوط مي شود. تجربه روند بازسازي شهر از منظر ساكنين با تراژدي زوال خاطره همراه است، چيزي كه ساكنان را به حسرت از دست رفتن شهر قديمي و نوستالژي نسبت به گذشته معطوف مي كند. ساكنين شهر تصويري تفكيكي از شمال و جنوب شهر در ذهن دارند. تصويري كه با عدم ارتباط و آشنايي حداقلي اين مناطق نسبت به هم همراه است. اين تصوير تفكيكي در بين ساكنان جنوب همراه با حس محروميت، نابرابري و نارضايتي است. همچنين ساكنين شهر از كاهش روابط انساني عميق و اعتماد اجتماعي دچار حس تنهايي هستند. مجموع تم هاي تصوير ذهني شهر نزد ساكنين نشان مي دهد كه كالبد جديد تهران، ساكنين را به سمت بيگانگي با شهر و كاهش حس تعلق به آن مي برد.