شكاف ميان معرفت و فعل اخلاقي در انديشه ابن سينا

سقراط بر اين باور بود كه ميان معرفت و فعل اخلاقي، هيچ شكافي وجود ندارد؛ چراكه معرفت انسان، موجب تحقق فعل مي شود. ارسطو ضمن انتقاد از اين نگره سقراط، علت شكاف ميان معرفت و فعل اخلاقي را ضعف اراده مي دانست. ابن سينا نيز برخلاف سقراط، معرفت را شرط كافي فعل در نظر نمي گرفت؛ اما برخلاف ارسطو، تاثير ميل بر اراده را هم علت شكاف ميان معرفت و فعل اخلاقي نمي دانست؛ بلكه از نظر او، اراده ناشي از معرفت عقلاني، موجب تحقق فعل اخلاقي مي شود. وي در تبيين مسئله شكاف ميان معرفت و فعل اخلاقي، چندين علت دروني و بيروني را برمي شمرد كه مانع از تحقق معرفت عقلاني در انسان مي شوند. بنابراين اگر معرفت بر پايه سستي نظير وهم و خيال ابتنا داشته باشد و از جنس عقل نباشد، فعل تحقق نمي يابد و اگر هم تحقق يابد، غيراخلاقي است. علاوه بر اين، ابن سينا با تفسير عقلي از آيات و روايات، بر گفته هاي خويش شاهد مي آورد و درنهايت معتقد مي شود كه عواملي نظير عبادت حقيقي، حاكميت عقل بر ساير قوا و تحقق معرفت يقيني، موجب رفع شكاف ميان معرفت و فعل اخلاقي مي شوند.