شناسايي برخي عوامل خسارتزاي همراه بذور سياه كركو Acer monspessulanum sub. Turcomanicum و نمدار (begonifolia Tilia) در استان گلستان

سياه كركو ((Acer monspessulanum sub. Turcomanicum يكي از پنج زيرگونه كركو در ايران بوده و در نواحي شمال شرق كشور، از گرگان تا شمال خراسان امتداد دارد. كمبود تجديد حيات در رويشگاه هاي طبيعي و مشكلات ناشي از خشكسالي باعث از بين رفتن بسياري از پايه هاي افرا كركو در ايران شده است. درصد بالايي از بذور، پس از رسيدن، پوك و آسيب ديده اند. قوه ناميه بذور نيز بسيار پايين بوده به علت داشتن خواب بذر، پس از طي دوره سرمادهي كمتر نيز مي شود. تجديد حيات در گونه نمدار (begonifolia Tilia) نيز در جنگل هاي استان با مشكلات عديده اي مواجه است. در بسياري از موارد بذور جمع آوري شده نمدار از سطح جنگل باوجود گذراندن تيمارهاي استراتيفه لازم و باوجودي كه اكثر بذرها سالم و رسيده به نظر مي رسند و باوجود داشتن قوه ناميه مناسب از رسيدن به گياهچه هاي سالم و موفق بازمانده اند. تحقيق حاضر به بررسي و شناسايي عوامل خسارت زاي بذور اين دو گونه باهدف كنترل آن ها در آينده پرداخته است. مواد و روش ها: بذور سياه كركو از 11 پايه درخت مادري با ويژگي هاي ريخت شناختي برتر از دو منطقه سياه مرز كوه واقع در 18 كيلومتري جنوب شرق شهر گرگان و منطقه زرين گل در 17 كيلومتري جنوب شرقي شهرستان علي آباد استان گلستان از قسمت هاي بيروني تاج و در جهات مختلف جمع آوري و خصوصيات اوليه بذور محاسبه گرديد. قوه ناميه بذور پس از جمع آوري و شش ماه پس از چينه سرمايي با استفاده از آزمون تترازوليوم بررسي گرديد. جهت تعيين مقادير مربوط به ميزان بذرهاي خالص و بذرهاي پوك و آفت زده از آزمون شناورسازي (24 ساعت غوطه وري در آب) استفاده گرديد. قبل از خروج آفت از درون بذور، با تله گذاري 3 هفته اي بر روي تعداد 20 درخت و همين طور نگهداري بذور جمع آوري شده در دسيكاتور و با استفاده از كليدهاي شناسايي معتبر، آفت بذور سياه كركو شناسايي شد. بذور پس از استريل با هيپوكلريت سديم 5٪ و جدا نمودن بخش هاي آلوده در محيط كشت PDAكشت و شناسايي قارچ ها انجام گرفت. بذور نمدار جهت تشخيص عوامل خسارت زا، به طور تصادفي از جنگل توسكاستان گرگان در ارتفاع حدود 700 متري از سطح دريا جمع آوري و به مدت 3 دقيقه در هيپوكلريت سديم 5/0 درصد ضدعفوني سطحي شد. پس از شستشو و خشك شدن در پتري ديش هاي حاوي محيط كشت PDA (آگار 20 گرم، گلوكز 20 گرم، عصاره 300 گرم سيب زميني و آب مقطر 1000 سي سي) با 5 تكرار كشت و به مدت 24 تا 48 ساعت در انكوباتور در دماي 25 درجه سانتي گراد نگهداري شدند. نمونه اي از قارچ هاي رشد كرده به محيط آب آگار (شامل آگار 20 گرم، آب مقطر 1000 سي سي)، منتقل و به مدت 24 تا 48 ساعت در داخل انكوباتور قرار داده شدند، سپس انتهاي هيف هاي رشد كرده قارچ ها برداشته شد و مجدداً در داخل محيط PDA كشت شد تا كاملاً قارچ ها خالص سازي و شناسايي شوند. يافته ها: ميزان بذور پوسيده و توخالي سياه كركو 50-75 درصد مي باشد. آفت eugenii Anthonomus كه از خانواده سر خرطومي ها است مورد شناسايي قرار گرفت كه خسارت ناشي از آن 35-50 درصد مي باشد. قوه ناميه بذور باقيمانده نيز پس از گذراندن دوره استراتيفه به ميزان قابل توجهي كاهش و به 2-12 درصد تقليل مي يابد. قارچ هاي Fusarium oxysporum و Alternaria alternata كه باعث پوسيدگي، كاهش قوه ناميه بذور و بيماري بوته ميري مي شوند بر روي بذور سياه كركو شناسايي گرديدند. با انجام آزمون آلودگي بذور قارچ هاي همراه بذر نمدار نيز شامل Fusarium oxysporum، Penicillium implicatum و Alternaria alternata شناسايي شدند كه به طور بالقوه مي توانند باعث كاهش قوه ناميه و خسارت شديد به بذرها در مراحل بعدي يعني نونهالي شوند.