اثرات تنظيم‌كننده‌هاي رشد گياهي و محيط كشت بر شاخساره‌زايي و كاهش ميزان شيشه‌اي شدن محلب (Prunus mahaleb L.) در كشت درون‌شيشه‌اي

Effects of plant growth regulators and culture media on shoot proliferation and reduction of vitrification of Prunus mahaleb L. via in vitro culture

ارزیابی مرحله شاخساره‌زایی و میزان شیشه‌ای شدن شاخساره‌های گونهPrunus mahaleb L. با استفاده از غلظت‌های مختلفی از تنظیم‌كننده‌های رشد و محیط‌های كشت مختلف در شرایط درون‌شیشه‌ای و ریزنمونه‌های تك گره حاوی جوانه جانبی در دو آزمایش جداگانه مورد بررسی قرار گرفت. سرشاخه‌های رشد یافته از جوانه‌های گره‌ای، در 26 تیمار مختلف (آزمایش اول) در محیط‌ كشت MS با سایتوكینین‌های BAP، TDZ، KIN، 2ip، Zeatin در تركیب با NAA و 16 تیمار مختلف (آزمایش دوم) در محیط‌های كشت MS،1/2 MS، WPM و DKW و برخی با تركیبات متفاوتی از CaCl2 وNH4NO3 و با سایتوكینین‌های BAP، Zeatin و PG كشت شدند. آزمایش‌ها در قالب طرح كاملاً تصادفی با 5 تكرار و هر تكرار حاوی 5 ریز‌نمونه، اجرا شد. میانگین‌ها پس از 2 واكشت در آزمایش اول نشان داد كه بزرگترین طول شاخساره (14/3 سانتی‌متر) در غلظت 1/0 میلی‌گرم در لیتر NAA بدون كاربرد سایتوكینین، بیشترین میزان شاخساره‌زایی (67/14 شاخساره در هر ریزنمونه) در تیمار 2/0 میلی‌گرم در لیتر Zeatin در تركیب با 1/0 میلی‌گرم در لیتر NAA و كمترین میزان شیشه‌ای شدن در 1 میلی‌گرم در لیتر KIN، 05/0 و 1/0 میلی‌گرم در لیتر Zeatin و در تركیب با 1/0 میلی‌گرم در لیتر NAA به‌دست آمد. در آزمایش دوم بزرگترین طول گیاهچه (88/2 سانتی‌متر) در محیط كشت DKW با 2/0 میلی‌گرم در لیتر Zeatin و 40 میلی‌گرم در لیتر PG و بیشترین میزان شاخساره‌زایی (19 شاخساره در هر ریزنمونه) در محیط كشت MS با 880 میلی‌گرم در لیتر CaCl2 و 825 میلی‌گرم در لیترNH4NO3 مشاهده شد. تحقیق حاضر با دستیابی به پروتكل بالای شاخساره‌زایی (تا 19 شاخساره بر ریزنمونه) و رفع مشكل شیشه‌ای شدن گیاهچه‌های گونه P. mahaleb، امكان انجام سایر طرح‌های تحقیقاتی برای تجاری‌سازی این پروتكل را فراهم می‌كند.

Effects of different concentrations of plant growth regulators and culture media on shoot proliferation and vitrification of Prunus mahaleb L. via in vitro culture was studied using single node explants in twoseparate experiments. Shoots from single node explants were grown on 26 treatments (first experiment) of MS medium supplemented with different concentrations of cytokinins (BAP, TDZ, KIN, 2iP, and Zeatin) in combination with NAA and on 16 treatments (second experiment) of MS, 1/2 MS, WPM and DKW media supplemented with different combinations of CaCl2 and NH4NO3 and cytokinins of BAP, Zeatin, and PG. Experiments were based on completely randomized design with five replicates and each replication included 5 explants. Means comparison after 2 subcultures in the first experiment showed that the highest shoot length (3.14 cm) were obtained on 0.1 mg l-1 NAA in cytokinin -free medium, the highest number of shoot (14.67 shoot numbers per explants) on 0.2 mg l-1 Zeatin plus 0.1 mg l-1 NAA, and the lowest vitrification on 0.1 mg l-1 KIN, 0.05 and 0.1 mg l-1 Zeatin plus 0.1 mg l-1 NAA, respectively. In the second experiment, the highest shoot length (2.88 cm) were observed on DKW medium with 0.2 mg l-1 Zeatin plus 40 mg l-1 PG and the highest number of shoot (19 shoot number per explants) on MS medium with 880 mg l-1 CaCl2 and 825 mg l-1 NH4NO3. The present research by accessing to the highest proliferation (19 shoot numbers per explants) and decreasing vitrification of Prunus mahaleb L. provided a possibility of doing other research projects for protocol commercialization.