بررسي تنوع ژنتيكي اكسشن‌هايي از رازيانه (Foeniculum vulgare) با استفاده از شاخص‌هاي كاريوتيپي

Investigation of genetic variability in fennel (Foeniculum vulgare) using karyotype analysis

این تحقیق به‌منظور بررسی تنوع سیتوژنتیكی 16 اكسشن از گونه دارویی رازیانه (Foeniculum vulgare) در قالب طرح كاملا" تصادفی با 5 تكرار انجام شد. مطالعات كاریوتیپی نشان داد كه تمامی اكسشن‌ها دیپلویید (2n=2x=22) بودند. از نظر فرم كروموزمی درون اكسشن‌ها تنوع مشاهده شد. در اكسشن‌های 14726­ (مركزی)، 18615 (اردبیل) و 29667­ (قزوین)، 2 ماهواره و در بقیه اكسشن‌ها یك ماهواره مشاهده شد. طبق جدول دوطرفه Stebbins همه اكسشن‌های مورد بررسی به‎غیر از اكسشن 18615 (اردبیل) در كلاس 1A، قرار گرفتند و اكسشن 18615 (اردبیل) در كلاس 2A قرار داشت. اكسشن 24482‌ (هرمزگان) نسبت به سایر اكسشن‌ها دارای شاخص عدم تقارن درون­ كروموزومی كمتری بود. بنابراین از نظر تكامل كاریوتیپی ‌اكسشن 24482­ (هرمزگان) در درجه پائین‌تری از تكامل نسبت به سایر اكسشن‌ها قرار داشت و در اكسشن 18615 (اردبیل) كروموزوم­های نامتقارن­تری نسبت به بقیة اكسشن‌ها دیده شد و از نظر تكاملی در درجة بالاتری قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس تنوع معنی­داری را در بین اكسشن‌ها برای تمامی صفات كاریوتیپی نشان داد.­ با توجه به آزمون چند دامنه­ای دانكن اكسشن‌ها برای صفات مورد بررسی در دسته­های متفاوتی قرار گرفتند. نتایج حاصل از تجزیه به مؤلفه‌های اصلی نشان داد كه دو مؤلفه اول به‎ترتیب 05/61 و 05/37 درصد از كل واریانس بین اكسشن‌ها را شامل می‌شوند. در مجموع 99 درصد از تنوع موجود بین اكسشن‌های مورد مطالعه با دو مؤلفه اول بیان شد. در پایان اكسشن‌های مورد بررسی با استفاده از تجزیه خوشه­ای گروه­بندی شدند و اكسشن‌ها در 4 گروه قرار گرفتند.

     Fennel (Foeniculum vulgare Mill.) is an important, well-known aromatic and medicinal herb. In order to evaluate karyotipic variation and relationship between karyotipic traits of 16 Iranian Foeniculum vulgare accessions, an experiment was conducted based on a completely randomized design with five replications at biotechnology laboratory of Payame Noor University of Kermanshah, Iran. Using squash method several kariotipic characters were measured. All of the 16 fennel accessions had 22 chromosomes. Analysis of variance showed significant differences among the accessions for the studied traits. There was significant variation among the accessions for total chromosome form. There were significant differences between the groups for the karyotypic traits. Two satellites were observed in the accessions 14726 (Markazi), 8615 (Ardabil), 29667 (Ghazvin). One satellite was also observed in the other studied accessions. Based on Stebbins table, all of the accessions, except 18650 (Ardabil) located in 1A class while Ardabil accession located in 2A class. Hormozgan (24482) accession had minimum asymmetrical index while Ardabil accession had the greatest amount of Asymmetrical index value. Cluster analysis classified the accessions into 4 groups. Principle components analysis revealed that 99 percent of variance was explained by the first two principal components.