مركب آهن‌مازو: بررسي روش ساخت، خوردگي و روش‌هاي درمان خوردگي

Iron gall ink: the study of its preparation, the corrosion process and methods of treatment

هدف: هدف پژوهش حاضر، آشنایی با مركب آهن‌مازو، روش ساخت، خوردگی این مركب و روش‌های درمان خوردگی آن، در آثار نگارش‌شده بر روی تكیه‌گاه (محمل) كاغذی می‌باشد. هدف دیگر، رفع و یا به‌حداقل‌رساندن آسیب ناشی از كاربرد روش‌های حفاظتی، با استفاده از انتخاب و به‌كارگیری روش درمان مناسب هنگام برخورد با آثار دارای خوردگی مركب آهن‌مازو و كنترل خوردگی مركب در آن‌ها است كه البته این امر با داشتن آشنایی از روش‌های موجود میسر می‌گردد. روش/رویكرد پژوهش: این پژوهش، پژوهشی بنیادی است كه جمع‌آوری داده‌ها در آن بر پایه اطلاعات حاصل از مطالعات كتابخانه‌ای و پایگاه داده‌ها انجام‌شده است و تحلیل و بررسی‌ها بر اساس داده‌های به‌دست‌آمده از این مطالعات، صورت گرفته است. مطالعه و پژوهش در خصوص مركب آهن‌مازو و روش‌های درمان خوردگی آن، به‌صورت پراكنده در تحقیقات انجام‌شده است. در این پژوهش، این مطالعات متمركز و طبقه‌بندی شده و مزایا و معایب هر روش نیز ذكرشده است. یافته‌ها و نتایج پژوهش: مركب آهن‌مازو از چهار جزء اصلی زاج، مازو، صمغ عربی و آب تشكیل شده است. اكسیداسیون فلزِ كاتالیست و هیدرولیزِ اسیدی دو علت اصلی تخریب آثار نگارش‌شده با مركب آهن‌مازو می‌باشند. دو روش فیزیكی و شیمیایی (آبی- غیرآبی) برای حفاظت آثار حاوی مركب آهن‌مازو به‌كاررفته‌اند. هركدام از روش‌های استفاده‌شده دارای معایب و مزایای خاص خود است و هیچ‌كدام به‌طور كامل، تضمین‌كننده حفاظت از مركب در طولانی‌مدت نمی‌باشند.

Purpose: Firstly, to introduce iron gall ink, its production process, corrosion and corrosion treatment. Secondly, to consider how to eliminate or minimize the damage caused by the ink, through the use of protection methods involving selecting and applying an appropriate treatment. Method/ Research Design: Data obtained from library resources and available databases. Findings and Results: Iron gall ink is comprised of four main components; copperas, gall, gum Arabic and water. Metal-catalyzed oxidation and acid-catalyzed hydrolysis are the two main causes of the deterioration of documents that were written in iron gall ink. Physical and chemical methods (aqueous/ non aqueous) for the conservation of documents containing iron gall ink are used. Each one of these methods has its own advantages and disadvantages and none of them fully guarantee the protection of the document in the long term.