نقش روسپيان شهر نو در كودتاي 28 مرداد 1332

The role of prostitutes in the 1953 Coup

هدف: این مقاله به بررسی نقش و تأثیر قشری از زنان رانده شده از جامعه در یكی از وقایع سرنوشت­ ساز تاریخ معاصر ایران می­پردازد.  بر این اساس، تلاش می­شود ابتدا به پیشینه تحركات سیاسی این گروه از زنان تا قبل از كودتای 28 مرداد1332 پرداخته شود و سپس با اشاره به شرایط اجتماعی حاكم بر محل اسكان آنها باعنوان شهر نو(قلعه زاهدی)، نقش این زنان و سرپرستان آنها(خانم رئیس­ ها) در جریانِ كودتا مورد بررسی و مداقه قرار گیرد. روش/رویكرد پژوهش: روش این پژوهش، توصیفی-تحلیلی با اتكا به اسناد و منابع كتابخانه ­ای می­باشد. یافته ­ها/نتایج پژوهش: از اواخر دوره قاجار و مقارن با انقلاب مشروطه، در كنار گروه­ های اراذل و اوباش، گروه جدیدی از زنان كه در مراكز فحشا و فساد به ­سر می‌بردند، به اركان تحركات سیاسی و نظامی اضافه شد، تا آنجا كه حضور این گروه از زنان در دوره پهلوی دوم -كه به ساكنان شهرِ نو معروف شده بودند-  فعال­تر و گسترده­ تر شد. این زنان، از طریق برخی واسطه ­ها و رابطان به برخی عناصر دستگاه حكومت مرتبط و به ابزاری برای آنها مبدل شدند. از این رو، در  كودتای 28 مرداد 1332 به سركردگی تعدادی از خانم­ رئیس­ های این مراكز همچون ملكه اعتضادی و پری آژدان­ قزی، در كنار عناصری همچون شعبان جعفری، با انگیزه كسب منافع اقتصادی و وجاهت و پایگاه اجتماعی وارد صحنه شده و نقش مؤثری را در راستای اهداف محركان خود برعهده داشتند.

Purpose: The presence and performance of groups of prostitutes of   Tehranʹs red light district - the so called   Shahr-e Now – in the 1953 coup dʹétat is reported in this paper. First, the early political activities of this group prior to the 1953 events is discussed. The focus of the report is on the social appearance of the "madam" of the brothels. Method/Research Design: Archival documents and library resources were used to compile this report. Findings: Since the late Qajarid era and Iran’s 1906 Constitutional Revolution, prostitutes and hooligans entered street politics in Tehran.   Their appearance in politics found momentum in the years of political turmoil, 1941-1953. They were mobilized by the agents of royalist circles. Distinguished among them were infamous figures such as Maleke-ye Eʹtezadi and Pari Ajdan Ghezi, two infamous brothel ʹmadamsʹ, who acted alongside hooligans such Shaban Jafari by agitating mobs in the looting of Prime Minister Mosaddeqʹs resident during the coup administered by the CIA.