بررسي عوامل مؤثر برميزان درآمدهاي مالياتي در ايران

Studying The Factors Affecting Iran’s Tax Revenues

این مطالعه در پی بررسی عوامل موثر بر میزان درآمدهای مالیاتی در ایران است. از مباحث مطرح در این پژوهش محاسبه كشش درآمدی اجزای اصلی مالیات‌ها نسبت به پایه آن و اصلاح نظام مالیاتی و نحوه تأثیر آن بر اجزای مالیات و افزایش درآمدهای مالیاتی است. با بررسی این عوامل و تحلیل چالش‌های پیش رو، می‌توان واقع بینانه‌تر اهداف را مشخص نمود و برای نیل به آن اهداف سیاست‌گذاری‌های مالیاتی مناسب‌تر، بر اساس شرایط ایران پرداخت. در این پژوهش به دلیل وجود معادلات مختلف و به ظاهر نامرتبط با اجزای اصلی مالیات‌ها، از روش رگرسیون‌های به ظاهر نامرتبط (SURE) و روش معادلات همزمان 3SLS استفاده شده است. همچنین با استفاده از داده‌های آماری مربوط به درآمدهای مالیاتی در ایران برای دوره زمانی 1350 تا 1391 به‌صورت سالانه، تخمین‌زده شده و تحلیل‌های لازم بر اساس مدل HTSTD صورت گرفته‌است. نتایج نشان می‌دهد اجزای اصلی مالیات‌های مستقیم (مالیات بر سودشركت‌ها، مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی و سایر مالیات‌های مستقیم) و مالیات بر مصرف و فروش نسبت به پایه‌اش دارای كشش درآمدی كم‌تر از یك بوده و فقط مالیات بر واردات كشش بیش‌تر از یك دارد. نكته بسیار قوی در تخمین‌ها وارد كردن متغیرهای تغییر در ساختار مالیاتی در مدل است. نتایج نشان می‌دهد كه تغییر ساختار مالیاتی در بخش مالیات بر واردات كم‌ترین اثر را بر افزایش درآمدهای مالیاتی داشته و تغییر ساختار مالیاتی در بخش‌های سایر مالیات‌های مستقیم و مالیات بر مصرف و فروش به ترتیب بیشترین اثر را در افزایش درآمدهای مالیاتی دارد.

This research aims at the factors affecting tax revenues in Iran. To study the subject, first, a good model is selected according to the structure of Iranʹs economy and, then, a theoretical model as well as the corresponding variables and equations are presented. The study makes use of seemingly unrelated regressions method (SURE) and 3SLS because there are different and seemingly unrelated equations. The model is double estimated, once without virtual variables and again with virtual variables. This implies the existence of structural breaks in model equations. As a result of both estimates, it is shown that the change in the tax structure has had the least effect on import taxes as to increase tax revenues. Also, the changes in the tax structure have been the most effective in the other direct taxes and taxes on consumption and sale respectively so as to increase tax revenues.