دولت وثوق‏ الدوله و اعاده حاكميت ملي در مازندران

Vosough-o- Dowleh and restoration of national sovereignty in the province of Mazandaran

هدف: پژوهش حاضر، در پی واكاوی تلاش دولت وثوق‌الدوله برای اعاد‌ه حاكمیت ملی در مازندران است كه به‌دلیل عملكرد خوانین آن حدود به شدت مخدوش شده بود. روش/ رویكرد پژوهش:پژوهش حاضر با تكیه بر اسناد تاریخی موجود در پایگاه‏ های آرشیوی، اسناد خانوادگی، و گزارش مطبوعات با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. فرضیۀ پژوهش: دولت وثوق ‏الدوله، با توجه به شكاف موجود بین سركردگان مازندران، فرصت مناسبی برای خلع‏سلاح و تبعید خوانین جهت اعادۀ حاكمیت ملی به‌دست آورد؛ اما به‌دلیل مقاومت برخی سركردگان محلی به نتیجه مطلوب نرسید. یافتۀ پژوهش:دولت وثوق ‏الدوله تا حدودی موفق به پراكنده كردن خوانین مازندران و خلع‏ سلاح آنها در ماه‏ های آغازین ورود ظهیرالملك به‌عنوان حكمران شد، اما همزمان با اعلام قرارداد 1919 و پناه بردن پسران امیرمؤید به كوهسار سوادكوه و مقاومتی كه می‏توانستند به آن رنگ و بوی مخالفت با قرارداد 1919 بدهند، حكمران دولت وثوق‏ الدوله نتوانست به نتیجۀ مطلوب خود برسد.

Purpose: During the time of office of Prime Minister Hasan Vosough-o-Dowleh (1873-1950), sovereignty of the central government in Mazandaran was endangered by the actions of the local landlords. This paper investigates the measures taken by the prime minister to restore national sovereignty in the province. Method/Research Design: this study is based on documents available in different archives and families, as well as press reports of the time. Findings: The prime minster had some success in disarming the landlords and sending them to exile in the early months after the appointment of Zahir-o- Dowleh as the governor. However, the infamous 1919 pact with the British Empire gave the pretext to some landlords (like Amir Moayed and his sons, who had taken refuge in Savad Kouh mountains) to resist the central government in the name of opposition to the 1919 pact.