ميلسپو و نوسازي سامانۀ مالي و اداري در ايران

Arthur Millspaugh and reconstruction of financial and administrative systems of Iran

هدف: هدف از این پژوهش بررسی خدمات میلسپو در نوسازی سامانۀ مالی و اداری ایران بین سال های 1301 تا 1323 شمسی است. روش/ رویكرد پژوهش: در این تحقیق با استفاده از منابع كتابخانه‌ای و اسنادی به توصیف و تحلیل وقایع پرداخته شده است. یافته‌ها و نتایج: دولت ایران در دورۀ مختلف، آرتور میلسپو را به عنوان مستشار مالی برای بهبود اوضاع مالی و اداری استخدام كرد. در دورۀ اول (1301 - 1306 ش.) مجلس چهارم شورای ملی اختیارات گسترده‌ای را به او داد و او هم با بهره‌گیری از شرایط جهانی و انقلاب در روسیه و حمایت رضاخان كه نظم و امنیتی در داخل برقرار كرده بود، كار خود را شروع كرد. میلسپو توانست ساختار مالی و اداری را بر اساس اصول علمی استوار كرده، با تنظیم لایحۀ بودجه، تعادلی در نظام درآمد و هزینه‌های دولت به وجود آورد؛ اما رضا شاه در دوران سلطنت خود (1304 - 1320 ش.) اقدامات میلسپو را تحمل نكرد و موانعی برایش ایجاد نمود تا اینكه، او مجبور به ترك ایران شد. میلسپو در دورۀ دوم حضور خود در ایران (1321 - 1323 ش.) با اختیارات گسترده‌ای كه مجلس سیزدهم شورای ملی به او تفویض كرد، به استخدام دولت ایران درآمد، اما در این دوره برنامه‌های وی برای مهار تورم و تامین مایحتاج ضروری مردم به دلیل حضور نیروهای اشغالگر (شوروی، انگلیس) و عدم شناخت كافی از تحولات جامعۀ ایران با موفقیت همراه نشد، حتی عملكرد و اقدامات او نارضایتی عامه را بر انگیخت، تا این كه او در برابر انتقادات مطبوعات و نمایندگان مجلس نتوانست پاسخگو باشد. در پی لغو اختیاراتش از سوی مجلس چهاردهم شورای ملی، ایران را ترك كرد.

Purpose: Dr Arthur Chester Millspaugh (1883–1955), a former adviser at the U.S. State Department’s Office of the Foreign Trade, who was hired to re-organize the nationʹs financial and administrative system. In the first term (1922-1927) the Iranian Parliament granted him vast authorities for change. He utilized the opportunity provided by worldʹs post-war conditions and Russian Revolution, as well as the support of Reza Shah (who had brought order and security to the nation) and commenced his reforms. In his second term (1942-1945), Millspaugh the Parliament again granted a wide range of authorities to carry out his mandate. This paper examines his services to the country during both terms. Method/Research approach: Events are analyzed using library and archival materials. Findings and Results: Millspaugh succeeded to base financial and administrative structures on scientific principles. The annual budget he prepared brought balance to the governmentʹs income and expenditure. However, Reza Shah didnʹt tolerate his initiatives and forced him to leave Iran. In the second term, Millspaughʹs plans to control inflation and supply peopleʹs basic needs during occupation of the country by Allied forces didnʹt achieve goals. His insufficient understanding of the developments underway in the Iranian society at the time, caused public complaints. He couldnʹt be responsive to critics made in the press and parliament to his performance. He left Iran after the Parliament terminated his contract.