ارزيابي تحمل خشكي در ارقام سنتتيك و اكوتيپ‌هاي برتر رازيانه (Foeniculum vulgare Mill.)

Evaluation of drought tolerance in synthetic varieties and superior ecotypes of fennel (Foeniculum vulgare Mill.)

به منظور ارزيابي تحمل تنش خشكي و شناسايي ژنوتيپ هاي متحمل رازيانه، نتاج نسل اول سه رقم سنتتيك و هفت اكوتيپ والدي رازيانه در شرايط بدون تنش و تنش خشكي بعد از گلدهي در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در سال 1392 در پرديس ابوريحان- دانشگاه تهران مورد بررسي قـرار گرفتنـد. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه از نظر كليه صـفات مـورد ارزيابي اختلاف بسيار معني داري بين ژنوتيپ هاي مورد مطالعه در هر دو شرايط وجود داشت. مقايسه ميانگين ها نشان داد كه در شرايط بدون تنش ژنوتيپ هاي سنتتيك ميانرس و مشكين شهر با 2357 و 2208 كيلوگرم در هكتار و در شرايط تنش خشكي نيز ژنوتيپ هاي مشكين شهر و سنتتيك ميانرس با 1091 و 5/1081كيلوگرم در هكتار بيشترين عملكرد دانه را توليد كردند. از نظر شاخص هاي تحمـل خشكي، بيشترين مقادير شاخص ميانگين حسابي (MP)، ميانگين هندسي (GMP)، شــاخص عملكــرد (YI) و شـاخص تحمـل (STI)، متعلق به ژنوتيپ هاي سنتتيك ميانرس، مشكين شهر و مغان بود. همبستگي بين شاخص هاي تحمل خشكي و عملكرد دانه نشـان داد كـه شاخص هاي MP، GMP، YI وSTI همبستگي مثبت و معني داري با عملكـرد دانه در هـر دو شـرايط بدون تنش و تـنش خشكي داشتند و به عنوان شاخص هاي مناسب جهت گزينش ارقام پرمحصول رازيانه در هر دو شرايط شناسايي شـدند. نتايج اين آزمايش نشان داد كه روش توليد رقم سنتتيك براي گياه رازيانه مناسب بوده و اين ارقام در محيط هاي با آب و هواي متغير، به خصوص شرايط كمبود آب مي توانند عملكرد رضايت بخشي توليد كنند.

To evaluate drought stress tolerance and identifying of tolerant fennel varities/ecotypes, three synthetic fennel varieties and their seven parents in two separated experiment normal irrigation and post flowering drought stress were carried out in a complete block design with three replications in 2013 in Aburihan cus, university of Tehran, Iran. Analysis of variance showed that there was a significant difference among varities/ecotypes for all the traits in two experiments, which implies genetic variation among the fennel germplasm studied. Mean comparison showed that the highest seed yield in normal irrigation belonged to medium maturity synthetic variety and Meshkinshahr ecotype with 2357 and 2208 kg.ha-1, respectively. In drought stress condition Meshkinshahr ecotype and medium maturity synthetic variety produced 1091 and 1081.5 kg.ha-1, respectively. Considering drought tolerance indices, the highest mean productivity (MP), geometric mean productivity (GMP), yiled index (YI), stress tolerance index (STI) belonged to medium maturity synthetic variety, Meshkinshahr and Moghan ecotypes. Correlation coefficients between drought tolerance indices and seed yield showed that in both normal and drought stress conditions MP, GMP, YI and STI indices had positive and significant relationship with seed yield, and this implies that selection of drought tolerant varieties are possible. In conclusion, development of synthetic varieties of fennel is recommendable and developed varieties may produce better yield in water deficit prone environments.