ارزيابي تنوع ژنتيكي محتواي آهن و روي دانه در ژنوتيپ‌هاي گندم نان (Triticum aestivum L.) در شرايط ديم

Evaluation of genetic variation in grain iron and zinc content of bread wheat (Triticum aestivum L.) genotypes in rainfed conditions

كمبود آهن و روي در جيره غذايي باعث بروز سوء تغذيه در مردم بسياري از كشورهاي جهان مي شود. با توجه به اينكه فرايند جذب، انتقال و ذخيره عناصر ريزمغذي در دانه تحت كنترل عوامل ژنتيكي است، تحقيقات جهت شناسايي ژنوتيپ هايي كه توانايي جذب بيشتر اين عناصر را از خاك داشته و بتوانند مقادير بيشتري از آنها را در دانه ذخيره كنند، در حال گسترش است. هدف از اجراي اين پژوهش كه در سال زراعي 91-1390 در مزرعه مؤسسه تحقيقات كشاورزي ديم (ايستگاه سرارود) در قالب طرح آماري بدون تكرار اجرا شد، ارزيابي تنوع ژنتيكي در 142 ژنوتيپ گندم نان از نظر محتواي آهن و روي در دانه و رابطه آن ها با عملكرد و اجزاي عملكرد در شرايط ديم در مقايسه با دو رقم زراعي ريژاو و آذر2 (به عنوان شاهد) بود. نتايج نشان داد كه محتواي آهن و روي دانه در ژنوتيپ هاي گندم مورد ارزيابي به ترتيب از 70 تا 109 و 31 تا 61 ميلي گرم در كيلوگرم متغير بود. رقم آذر2 به طور معني داري محتواي روي دانه بيشتري از رقم ريژاو داشت. محتواي آهن دانه هيچ كدام از ژنوتيپ هاي مورد ارزيابي بيشتر از رقم هاي ريژاو و آذر2 نبود. نتايج حاصل از تجزيه همبستگي بين صفات نيز نشان داد كه همبستگي معني داري بين محتواي آهن و روي دانه وجود نداشت.

Iron and zinc deficiencies in the diet of people in many countries have caused some health problemsSince the processes of micronutrients uptake, translocation and utilization as well as their accumulation in the grain are under genetic control, therefore, research for identification of genotypes with higher ability in uptaking micronutrients from the soil and accumulating high content of micronutrients in their edible parts is developing. The aim of this experiment was evaluation of genetic variation of 142 bread wheat genotypes for grain iron and zinc content and their relationships with grain yield and yield components under rainfed conditions. The experiment was conducted in an unreplicated statistical design at the experimental field station of Dryland Agriculture Research Institute, Kermanshah, Iran, in 2011-2012 cropping season. Bread wheat genotypes were compared with ldquo cv. Rijawrdquo and ldquo cv. Azar2rdquo as control. Results indicated that the range of grain iron and zinc content was from 70 to 109 and 31 to 61 mg.kg-1, respectively. Concentration of grain zinc content in genotype ldquo cv. Azar2rdquo was significantly higher than ldquo cv. Rijawrdquo . Grain iron content in none of the bread wheat genotypes was significantly greater than ldquo cv. Rijawrdquo and ldquo cv. Azar2rdquo . Correlation between grain iron and zinc content was not significant.