بررسي ريخت‌شناسي كلاله و تاكسونومي عددي .Pedicularis L (تيرۀ گل‌جاليزيان) در ايران

Stigma morphological study and numerical taxonomy of genus Pedicularis L. (Orobanchaceae) in Iran

Pedicularis L سرده‌اي نيمه انگلي است كه غالباً در مناطق سرد و كوهستاني نيمكرۀ‌ شمالي پراكنش دارد. در اين مطالعه كلالۀ 9 گونه از اين سرده كه در فلور ايران گزارش شده است به وسيلۀ ميكروسكوپ الكتروني تحت مطالعه قرار گرفت. سطح كلاله در P. pycnantha و P. wilhelmsiana مسطح است، در P. cabulica، P. caucasica ،P. rechingeri ،P. sibthorpii، P. condensata  و P. strausii به شكل نيمه كروي بوده و در P. rhinanthoides  مخروطي شكل است. به منظور تعيين روابط بين گونه‌ها، تحليل عددي با استفاده از 45 صفت كمي و كيفي ريخت‌ شناسي، تشريحي و گرده‌ شناسي انجام گرفت و نمودارهاي حاصل از دو روش UPGMA و PCA ترسيم و روابط بين گونه‌ها مشخص شد. براساس نتايج حاصل از تحليل، صفاتي مانند ضخامت پري‌كارپ ميوه، ضخامت پارانشيم حفره‌اي در برگ، ارتفاع ساقه، ضخامت پوست ساقه، ضخامت كل ساقه و طول رگبرگ مياني از جمله صفاتي هستند كه با وجود تغييرپذيري زياد، مي‌توانند در شناسايي گونه‌ها و تعيين روابط بين آنها مفيد باشند.

Pedicularis L. (Orobanchaceae) is a large hemiparasitic genus, distributed mostly over boreal and arctic alpine regions of the northern hemisphere. In the present study 9 species of the genus that are reported in flora of Iran, were undertaken for stigma morphological study and numerical analysis. The stigmatic surface is even in P. pycnantha and P. wilhelmsiana, is expanded into a subspherical shape in P. cabulica, P. caucasica, P. rechingeri, P. sibthorpii, P. condensata and P. strausii and is conical form in P. rhinanthoides. To determine the relationship between species, numerical analysis was carried out using 45 quantitative and qualitative morphological, anatomical and palynological characters. UPGMA and PCA dendrograms were drawn. According to the results some characters such as the thickness of  pericarp, the thickness of  spongy parenchyma, the length of  stem, the thickness of bark, the thickness of  stem and the length of midrib are the most variable, and can be used for identification and determination of relationship between species.