نقد و بررسي نامۀ ارسالي شاهوردي خان، خان گنجه به دولت عثماني (با تاكيد بر روابط ايران)

A Review of Shahverdi Khanʹs Letter to the Ottoman Empire (with an Emphasis on Relationships with Iran)

هدف: هدف از این مقاله نقد و بررسی نامۀ ارسالی شاهوردی خان، خان گنجه به دولت عثمانی و با تاكید بر روابط ایران است. روش/رویكرد پژوهش: این پژوهش با تكیه بر اسناد و مدارك و با رویكرد توصیفی – تحلیلی به نقد و بررسی این نامه پرداخته است. یافته‌ها و نتایج: پس از فروپاشی دولت صفوی برخی از ایالت‌های منطقۀ قفقاز به فكر تجزیه‌طلبی و جدایی افتاده و تلاش‌های زیادی را برای بدست آوردن استقلال از خود نشان دادند. یكی از این ایالت‌ها، ایالت گنجه بود كه به مركز رقابت دو حكومت ایران و عثمانی در منطقه تبدیل گشت. در این زمان، حكومت روسیه تزاری، برای نفوذ و تسلط بیشتر در این منطقه، افزایش ارسال سفیر و ایلچی را در دستور كار خویش قرار داد. این اقدام روسیه، ایالت گنجه را وارد یك رقابت سه جانبه، مابین قدرت‌های روز آن دوره یعنی (روسیه، ایران و عثمانی) كرد. در دورۀ تاریخی مورد نظر چهارمین مركز قدرت در منطقه، خانات و زمین‌داران محلی بودند. این ممالك در یك پروسۀ رقابتی سه جانبه، با نیت حفظ استقلال و حاكمیت محلی خویش در فكر پیوستن به یكی از این قدرت‌های بزرگ بود. عملكرد خانات گنجه به ویژه شاهوردی خان در راستای تحكیم روابط خویش با دولت عثمانی و الحاق این ایالت به دولت عثمانی با استناد به نامه مذكور موضوع این پژوهش است.

Purpose: This study tries to review the letter sent from Shahverdi Khan, the Khanate of Ganja, to the Ottoman Empire with an emphasis on the relationships with Iran. Methodology/Approach: The data has been collected from documents and analyzed through descriptive-analytic research methods. Results: After the collapse of the Safavid dynasty some states in the Caucasus sought independence. Ganja, which was among these states, became the focus of a contest between Iran and the Ottoman Empire. In that time, the Tsarist autocracy in Russia tried to increase its influence and dominance in the region by sending more ambassadors and legates. This action led to a trilateral contest among the three powers in the region, Iran, Ottoman, and Russia. The fourth power in the region, in that period of time, were the khanates and local landowners. These landowners tried to ally themselves with one of these three great powers to gain their independence and local dominance. The focus of this study is on the content of the letter by the Ganja khanate, "Shahverdi Khan", written to the Ottomanʹs chancellor. Furthermore, the attempt of Ganja khanates, especially Shafverdi Khan, to establish increasing relationships with the Ottoman Empire is investigated in this study. The khanateʹs policy with regard to joining Ganja to the Ottoman Empire is further studied in detail. In the final section of the paper, the original letter and a summary of it is translated, explained and reviewed.