تحليل سينوپتيكي مخاطره گردو غبار (10تا12مرداد1392)در ايران

توفان گردوغبار 10 تا 12 مرداد 1392 به‌سبب حركت نامعمول خود عملیات پیش‌بینی را با مشكل مواجه كرد و در پاره‌ای از مناطق سبب لغو پروازها شد؛ از‌­این­رو در این پژوهش برای شناسایی ایستگاه‌های تحت تأثیر توفان از داده‌های سینوپتیكی مربوط به كد پدیدۀ مورد نظر (06) و دید افقی استفاده شد و برای تعیین و ترسیم نقشه‌های سینوپتیكی در نرم‌افزار GrADS‌ از داده‌های میانگین روزانۀ فشار، باد مداری و نصف‌النهاری، امگا، داده‌های مربوط به رطوبت سطحی خاك تا عمق 10 سانتی‌متری و متوسط بارش جوی مركز ملی پیش‌بینی‌های محیط­زیستی بهره برده شد. در نهایت به‌منظور بازسازی مسیر طی‌شده توسط توفان با هدف پیش‌بینی و هشدار به‌موقع این مخاطره از رویكرد لاگرانژی مدل HYSPLIT و روش پسگرد ذرات و تصاویر غیرواقعی ماهوارة METEOSAT-9 استفاده شد. بررسی‌های سینوپتیكی نشان داد كه حاكمیت شرایط كم‌فشار و پرفشار‌ دینامیكی و حركات عمودی هوا از دلایل اصلی ایجاد هستة اولیة توفان گردوخاك در ایران به‌شمار می‌روند. در زمان ایجاد توفان، گسترش سلول كم‌فشار در نیمة جنوبی ایران‌، بیابان‌های عربستان و كشورهای عراق و سوریه به‌همراه قرارگیری محور كم‌ارتفاع تراز 500 در شرق دریای مدیترانه، سبب ایجاد سیكلون‌های جوّی در نواحی شرقی سوریه و عراق شد كه به تقویت حركت صعودی در جو كمك كرد و عامل اصلی ایجاد هستة اولیه توفان بود. افزایش سرعت بادها به‌سبب وجود شیب تغییرات فشار به‌همراه وجود خاك خشك، شرایط را برای حمل ذرات خاك فراهم آورد و همزمان با جابه‌جایی شرق سوی محور ناوه (تراف)، از پایداری جو كاسته و هستة اولیة توفان در روز سی‌ویكم جولای تشكیل شد. از طرفی موقعیت پشتة (ریج) حاكم بر ایران به‌سبب تقویت حركت آنتی‌سیكلونی سبب تغییر مسیر ذرات خاك شد، به‌طوری كه نیمة شمالی ایران را دور زد و از سمت شمال شرق وارد مرزهای كشور شد.