خودكارآمدي در نوجوانان و پيشگويي كننده‌هاي فردي - اجتماعي آن

SELF-EFFICACY IN ADOLESCENTS AND ITS SOCIO DEMOGRAPHIC PREDICTORS

پيش زمينه و هدف: امروزه اعتقاد بر اين است كه افراد براي اينكه بتوانند در تغيير رفتار و ارتقاي سلامت خود موفق باشند، بايد خودشان را در غلبه بر موانعي كه ممكن است براي تغيير رفتار وجود داشته باشد، كارآمد ببينند. با توجه به نقش موثر خودكارآمدي در ارتقاي سلامت و اهميت دوره ي نوجواني در زندگي، اين مطالعه با هدف تعيين وضعيت خودكارآمدي و عوامل موثر بر آن در نوجوانان دختر و پسر 14 تا 18 سال شهرستان سنندج انجام شده است. مواد و روش ها: اين مطالعه روي 1524 نفر از نوجوانان 1418 سال (760 پسر و 764 دختر) مشغول به تحصيل در مدارس دولتي و نيمه دولتي و غيرانتفاعي شهرستان سنندج انجام گرفت. روش نمونه گيري از نوع تصادفي بود . پرسشنامه هاي مورد استفاده، پرسشنامه ي خودكارآمدي عمومي Sherer و پرسشنامه ي مشخصات جمعيتي اجتماعي بود كه پس از گرفتن رضايت كتبي از نوجوانان به روش خودتكميلي، تكميل شدند. نسخه ي فارسي پرسشنامه ي خودكارآمدي در ايران توسط بختياري براتي ارائه شد كه براي روايي سازه آزمون همبستگي آن را با مقياس عزت نفس برابر 0.61 ، و ضريب آلفاي كرونباخ آن را برابر 0.80 گزارش كرده است. از روش تحليل رگرسيون خطي چند متغيره براي تعيين پيشگويي كننده هاي فردي اجتماعي خودكارآمدي استفاده گرديد. يافته ها: ميانگين (انحراف معيار) نمره ي خودكارآمدي در نوجوانان 3.60 (0.59)، از محدوده نمره قابل كسب 51 بود. بين نمره ي خودكارآمدي با متغيرهاي جنسيت، ابتلا فعلي به بيماري، مصرف دارو، مقطع تحصيلي، رشته ي تحصيلي، شغل پدر و ميزان درآمد خانوار ارتباط آماري معني داري وجود داشت و اين متغيرها مسئول 3درصد از واريانس ايجاد شده در نمره خودكارآمدي نوجوانان بودند. بحث و نتيجه گيري: طبق نتايج، خودكارآمدي در نوجوانان اين مطالعه متوسط روبه بالا است كه با توجه به تأثير مهم خودكارآمدي بر انجام رفتارهاي ارتقا دهنده ي سلامت و كاهش انجام رفتارهاي پرخطر، نياز است راهكارهايي براي افزايش ميزان خودكارآمدي نوجوانان ارائه گردد.

Received: 18 Jan , 2014 Accepted: 19 Mar , 2014 Abstract Background aims: It is believed that to be successful in behavior changes and health promotion, individuals need to find themselves efficient to overcome possible barriers of behavior change. Considering the important role of selfefficacy in health promotion and importance of adolescence period in the lifetime, this study aimed to determine the selfefficacy status and its effective factors in adolescents aged 14 to 18 years in Sanandaj. Materials Methods: This study was conducted on 1,500 adolescents aged 1418 years (750 boys and 750 girls) enrolled in public, semipublic and private schools in Sanandaj. The random sling method was used. We used the Sherer general selfefficacy scale and sociodemographic questionnaire. Multiple linear regression analysis was used to determine sociodemographic predictors of selfefficacy. Results: The mean (standard deviation) score of selfefficacy was 3.60 (0.59) of the possible range score of 15. There was significant correlation between selfefficacy and variables of current suffering from disease, continuous drug use, course of study, field of study, fatherʹs job and household income level. This variables accounted for 3% of the variance in adolescentsʹ selfefficacy score. Conclusion : Based on the findings of this study, the selfefficacy score was average upward. With attention to significant impact of the selfefficacy on health promoting behaviors and reduction of risky behaviors, it is necessary to offer strategies to increase adolescent selfefficacy.