تأثير جهت و موقعيت دامنه بر ميزان كربن آلي، نيتروژن كل و فسفر قابل جذب در خاك جنگل (مطالعه موردي: تنگ دالاب استان ايلام)

Effect of Position and Slope Aspect on Organic Carbon, Total Nitrogen and Available Phosphorus in Forest Soils (Case Study: The Forest of Ilam Province, Dalab)

خاك از مهم ترين اجزاي تشكيل دهنده جنگل است و شناسايي خاك، تعيين قابليت و استعداد آن اولين گام براي اعمال مديريت بهتر به شمار مي رود. اين مطالعه جهت يافتن ارتباط بين جهت دامنه و موقعيت آن بر سه عنصر كربن آلي، نيتروژن و فسفر خاك انجام گرديد. نمونه برداري از خاك در منطقه تنگ دالاب واقع در استان ايلام كه جزئي از زاگرس جنوبي است، در دو دامنه شمالي و جنوبي و در توده بلوط ايراني انجام شد. در هر دامنه، سه ترانسكت ارتفاعي پياده شد. 60 نمونه در طول دامنه به فواصل 50 متر از يكديگر برداشت گرديد. بعد از آناليز نرمال بودن داده ها، مقايسه ميانگين ها با استفاده از آزمون دانكن در سطح احتمال 5% انجام شد. اثر جهت دامنه بر ميزان كربن آلي و نيتروژن كل معني دار مي باشد. موقعيت دامنه بر ميزان هر سه عنصر تأثيرگذار بوده است. با حركت از بالاي دامنه به طرف پايين دامنه بر غلظت عناصر غذايي در خاك اضافه گرديد. بيشترين مقدار كربن در پائين دامنه شمالي 5/84 درصد و كمترين آن در پائين دامنه جنوبي 3/31 درصد، بيشترين مقدار نيتروژن در وسط دامنه شمالي 0/58 درصد و كمترين آن در وسط دامنه جنوبي 0/24 درصد و بيشترين مقدار فسفر در پائين دامنه شمالي 108/19 ميلي گرم در كيلوگرم و كمترين آن در بالا دامنه شمالي 37/837 ميلي گرم در كيلوگرم اندازه گيري شد. نتيجه كلي حاصل از اين مطالعه تأييد مي كند كه عناصر غذايي در دامنه شمالي بيشتر از دامنه جنوبي بوده همچنين با حركت از بالاي دامنه به پايين دامنه بر غلظت عناصر در خاك افزوده مي شود.

Soil is one of the most important components in forests and distinguishing soil types and soil capability are first steps in forest management. The main aim of this study was to determine relationship between slope aspect and position, and chemical properties of the soil. Soil sling was done in TangeDalab in Ilam province which is a part of southern Zagros. Sles were collected in both northern and southern slopes of oak stand (Quercus brantii). In each slope, three transects 50m apart were sled. Overall number of sles was 60. After data normalization, the means were compared by Duncan test. Slope aspects influenced organic carbon and total nitrogen of soil. These parameters were higher in northern slope than southern one. Slope position showed a significant effect on C, N and P. Also, concentration of C, N and P were increased by moving down the position. Most amounts of C, N and P were 5.84%, 0.58% and 108.19 mg/kg in bottom, middle and bottom of northern aspect, respectively. The least amounts of C, N and P were 3.31%, 0.24% and 37.83 mg/kg in bottom, middle of southern aspect and top of northern aspect, respectively. The results of this study confirmed that nutrient concentration in northern slope was more than southern slope and nutrient concentration in soil was increased by moving downward.