تأثير ورمي‌كمپوست و دو گونه زئوليت (فيروزكوه و سمنان) بر سينتيك تثبيت نيكل در دو نوع خاك آهكي

Effect of Vermicompost and Two Types of Zeolite (Firoozkoh and Semnan) on the Kinetic of Nickel Fixation in Two Calcareous Soils

مطالعه حاضر براي ارزيابي اثر ورمي كمپوست و زئوليت بر سينتيك تثبيت نيكل انجام شد. آزمايش به صورت فاكتوريل شامل دو سطح ورمي كمپوست (صفر و 2% وزني)، سه سطح زئوليت (صفر، 4% وزني زئوليت فيروزكوه و زئوليت سمنان) و بافت خاك (رسي و لوم شني) در قالب طرح كاملاً تصادفي در سه تكرار بود. خاك ها با سطوح 50 و 100 ميلي گرم نيكل در كيلوگرم تيمار شدند. در زمان هاي 5، 10، 20، 30، 60 و 90 روز مقدار نيكل قابل عصاره گيري با DTPA اندازه گيري شد. در خاك بافت شني ميزان تحرك نيكل و باقيماندن نيكل در شكل قابل جذب بيشتر از خاك رسي بود. حضور ورمي كمپوست در خاك لوم شني، نيكل قابل جذب را به شكل معني داري در تمام زمان ها افزايش داد. حضور زئوليت بر تثبيت نيكل اثر معني دار نداشت. روند كاهش قابليت جذب نيكل در زمان هاي مورد مطالعه از دو مرحله نسبتاً سريع و آهسته تشكيل شده است. در مرحله اول كه تا روز 30 ادامه يافت شيب آهنگ تثبيت نيكل زياد بود اما در ادامه از شدت آهنگ تثبيت نيكل به شدت كاسته شد. داده هاي تغييرات نيكل قابل جذب در طي زمان برازش قابل قبولي با معادلات الوويچ ساده و تابع نمايي نشان دادند. به نظر مي رسد كه حضور ورمي كمپوست در خاك هاي بافت سبك، اثر بيشتري بر عدم تثبيت نيكل و باقي ماندن نيكل در شكل قابل جذب داشته باشد. از سوي ديگر به نظر مي رسد كه در خاك هاي آهكي زئوليت اثر چنداني بر تثبيت نيكل ندارد.

Current study conducted to evaluate the effects of vermicompost and zeolite on the kinetics of nickel (Ni) fixation. Treatments consisted of a factorial combination of two vermicompost levels (zero and 2 w/w percent), three zeolite levels (zero and 4 w/w percent of zeolite of Firoozkoh, and Semnan) and two soil textures (clay and sandy loam) in three replications. All treatments were spiked with 50 or 100 mg Ni kg1. DTPA extractable Ni was determined after 5, 10, 20, 30, 60 and 90 days. Ni availability was higher in sandy loam texture. Vermicompost application increased Ni availability in sandy loam texture in all the designated times. Zeolite application had no significant effect on Ni availability. The trend of Ni availability decrease was composed of two distinct stages with high and low Ni fixation rates. In the first step which continued up to 30 d, the available Ni fixation rate was high and then decreased sharply. Ni fixation data was suitably prescribed using simple Elovich and exponential equations. It seems that vermicompost has a greater effect to prevents Ni fixation and to retain it in available form in light texture soils. On the other hand, it seems that zeolite does not have any considerable effect on Ni fixation in calcareous soils.