درباره بنيان معرفت شناختي اخلاق

مسئله حقيقت هم در قلمرو عقل نظري و هم در حوزه عقل عملي قابل طرح است. و تلاش هايي كه براي ناديده گرفتن آن شده نه قانع كننده بوده است و نه مفيد. دستيابي انسان به شناخت حقيقت فرايند پيچيده اي دارد ـ كه همان طور كه كانت تصريح كرده است ـ در آن علاوه بر داده هاي حسي، به مفاهيم ـ مثل عليت ـ هم نياز است. و مفاهيم برآمده از كوشش فردي انسان ها نيست بلكه دستاوردي فرهنگي و حاصل كار جمعي انسان هاست. پس تلاش هاي ما براي رسيدن به معرفت به ديگر انسان ها و به تعبير ديگر به يك نوع ذهنيت مشترك و بينابيني وابسته است. اين يعني نقش مهم «گفتار» در كسب معرفت ما از جهان؛ به تعبير ديگر معرفت از طربق يك فرايند گفت وگويي به دست مي آيد. طبعا اين فرايند شرايط و استلزامات و قوانيني دارد كه در منطق گفت و گو مطرح مي شود. مجموعه اين قوانين شكل دهنده يك اخلاق معرفتي است كه يك نظام صوري مرجع براي حل تعارض ها و نزاع هاست. اين نظام نه تنها در حوزه كسب معرفت قابل اعمال است بلكه مي توان آن را به حوزه عمل فردي و جمعي انساني تعميم داد و براي حل معضلات بشري از آن استفاده كرد. اين گونه است كه بشر براي پرهيز از خشونت و جنگ به گفت وگو به عنوان فرايندي اميدبخش براي حل و فصل معضلات بشري رهنمون مي شود.