گزارش مقدماتي دومين فصل كاوش باستان‌شناختي محوطه كول‌تپه هاديشهر، شمال‌ غرب ايران

Preliminary Reports of the Second Season of Excavation at Kul Tepe Hadishahr, North West Iran

محوطه كول‌تپه با ارتفاع 967 متر از سطح دريا تپه‌اي است به وسعت تقريبي 6 هكتار و به ارتفاع 19 متر از سطح زمين‌هاي اطراف كه در ميان باغ ها و مزارع كشاورزي هاديشهر واقع شده است. دومين فصل كاوش در اين محوطه نيز در راستاي اهداف فصل نخست و به منظور روشن ساختن ابهامات جدول گاهنگاري شمال غرب ايران، مشخص ساختن نحوه سكونت در بخش‌هاي مختلف محوطه و البته پاسخ به برخي از پرسش هاي اساسي؛ ازجمله فرآيند گذار از دوره مس و سنگ جديد به مفرغ قديم و چگونگي شكل گيري مراحل اوليه و بسط و توسعه فرهنگ كورا ـ ارس در بخش‌هاي شمالي حوضه درياچه اروميه صورت گرفت. در اين نوشتار، عمدتاً سعي بر اين است تا با ارايه يك لايه‌نگاري دقيق از معماري و مواد فرهنگي به ‌دست ‌آمده از دوره‌هاي مختلف و انطباق آنها با داده‌هاي تاريخ‌گذاري مطلق بتوان به برخي از پرسش هاي اساسي اين حوزه فرهنگي پاسخ گفت. بر مبناي نتايج به دست آمده از فصل هاي اول و دوم كاوش‌ كول تپه، مشخص شد كه اين محوطه داراي آثار فرهنگي از دوره‌هاي مس و سنگ قديم (فرهنگ دالما)، مس و سنگ مياني و جديد 1– 3، مراحل شكل-گيري و كورا ـ ارس I، مفرغ مياني و جديد، عصر آهن III، اورارتويي و هخامنشي است.

The site of Kul Tepe is located near the city of Hadishahr, is an ancient multi-period tell about 6ha in extent and rises 19m above the surrounding land. At this site, the second season of archeological excavation primarily aimed to clarifying the chronology, settlement organization, and respond to some of the fundamental questions such as the transition process from Late Chalcolithic to Early Bronze Age, identifying different cultural horizon including Proto-Kura-Araxes and Kura-Araxes I period and also outlining cultural condition of the region during prehistoric and historic periods. The present paper is intended to expose briefly the main stratigraphic, architectural and material data from the site. Based on the results of the first and second season of excavation, it was distinguished that Kul Tepe possessed cultural material from Late Neolithic/Early Chalcolithic (Dalma), Late Chalcolithic (Pisdeli=LC1; LC 2 and 3=Chaff-faced Ware), Proto-Kura-Araxes and Kura-Araxes I, Early, Middle, Late Bronze Age, Iron III, Urartian and Achaemenid periods.