رويكرد نيمه‌پارامتري بيزي به خوشه‌بندي رگرسيوني كودكان و نوجوانان ايراني بر اساس ريسك ابتلا به بيماري‌هاي قلبي- عروقي و ديابت

مقدمه: در اين مقاله، خوشه‌بندي رگرسيوني(Regression clustering) با استفاده از فرايند ديريكله (Dirichlet process) جهت به‌دست آوردن بينشي جامع از الگوي سلامت كودكان و نوجوانان بررسي‌شده در مطالعات ملي ايران، درنظر گرفته شد. در اين رويكرد به خوشه‌بندي، ضمن اين‌كه تأثير عوامل مزاحم، حذف و تحليل‌هاي دقيق‌تري از وضعيت افراد به‌دست مي‌آيد، تعداد خوشه‌ها و الگوهاي موجود در داده‌ها نيز تخمين زده مي‌شود. در اين پژوهش، خوشه‌بندي افراد نمونه از نظر دو شاخص چربي‌خون و قند خون، مدنظر قرار گرفته و ميزان تأثير شاخص تن‌سنجي (Anthropometric)، رده سني و جنسيت بر نحوه خوشه‌بندي افراد، مورد ارزيابي قرار گرفته است. روش‌ها: به منظور برآورد پارامترهاي مجهول مدل، با رويكرد بيز (Bayesian approach) به مسأله، از روش‌هاي شبيه‌سازي مونت كارلوي زنجير ماركفي (Markov chain Monte Carlo) در نرم‌افزار اپن‌باگز (Open Bugs) استفاده شده است. به‌منظور به‌دست آوردن بينش مناسب در رابطه با تعداد الگوهاي افراد در معرض خطر بيماري‌هاي قلبي- عروقي و ديابت، بر مبناي شاخص چربي‌خون و قند خون، از فرايند ديريكله استفاده شده است. يافته‌ها: تأثير متغيرهاي شاخص تن‌سنجي، رده سني و جنسيت بر خوشه‌بندي با وارد كردن آن‌ها به‌عنوان متغيرهاي توضيحي در مدل رگرسيوني و درنتيجه حذف اثر آن‌ها بر خوشه‌بندي، مورد بررسي قرار گرفت. نتايج منجر به تشكيل سه خوشه شد، به‌طوري كه درصد افراد تخصيص‌يافته به خوشه‌هاي 1 تا 3، به‌ترتيب برابر با 47% (1310 نفر)، 4%(112 نفر) و 49%(1366نفر) شد. با بررسي چارك‌هاي متغيرهاي قند خون و چربي‌خون، نتيجه‌ مي‌شود كه افراد قرارگرفته در خوشه 3 كه حجم بزرگي از كودكان و نوجوانان نمونه را تشكيل مي‌دهند، از لحاظ شاخص چربي‌خون و نيز قند خون، افراد در معرض خطر محسوب مي‌شوند. هم‌چنين افراد خوشه اول داراي قند خون و شاخص چربي خون نرمال و افراد خوشه دوم داراي قند خون در محدوده خطر و شاخص چربي خون نرمال هستند. نتيجه‌گيري: در خوشه‌بندي كودكان و نوجوانان از لحاظ دو متغير قند خون و شاخص چربي‌خون، متغيرهاي جنسيت، رده سني و شاخص تن‌سنجي عوامل تأثيرگذار بر تعداد و ساختار خوشه‌ها هستند. هم‌چنين، افراد نمونه به سه خوشه، افراد با وضعيت نرمال، افراد در ريسك ابتلا به بيماري‌ ديابت و افراد در ريسك بيماري‌هاي قلبي- عروقي و نيز ديابت، تقسيم‌بندي شدند.