درختان اساطيري در افسانه‌هاي هفت‌پيكر نظامي

Mythical Trees in the Legends of Nizamiʹs Haft Paykar

نظامی برجسته‌ترین شاعر ادبیات كلاسیك فارسی در حوزه منظومه‌های غنایی است كه پنج‌گنج او از شهرت و اهمیّت خاصی برخوردار است. در میان منظومه‌های پنج‌گانۀ او، هفت‌پیكر تمایز و تشخّص ویژه‌ای دارد؛ زیرا در قالب افسانه‌های آن، مجموعه‌ای از اسطوره‌ها، رمزها، و نمادها به مخاطب ارائه شده است. در هركدام از شخصیّت‌ها، اقلیم‌ها، سیّارات، گنبدها، و رنگ‌های توصیف‏شده در این افسانه‌ها رمز یا نشانه‌ای اسطوره‌ای نهفته است. در میان این نمادها و اسطوره‌ها، عناصر نباتی به‌ویژه‌ درختان بسیار قابل توجه هستند. برخی از این عناصر نمادهایی هستند كه به این اثر اختصاص ندارند و جلوه‌های آنها را می‌توان در اسطوره‌های سایر ملل نیز مشاهده كرد. نگارندگان در این مقاله كه به روش اسنادی و كتابخانه‌ای نوشته شده است، كوشیده‌اند با نگاهی دیگرگونه به افسانه‌های هفت‌پیكر، درختان نمادین توصیف‏شده در آنها را بررسی كنند.

In Persian classic literature, Nizami Ganjavi is the most prominent poet of lyrical poetry, and his Panj Ganj (Five Jewels) are well-known and have great importance. Among these five books, Haft Paykar is an outstanding one, because its legends and fables present myths, symbols and codes to the reader. Every described character, region, planet, dome and color, have a symbol or code. Among these myths and symbols, vegetables, especially trees, are most salient. Some of the symbols can be found in the myths of other nations, but some of them are special and unique to this book. Using descriptive-analytical and library methods, the authors of present article attempt to examine symbolic trees in the legends of Haft Paykar.