ارزيابي اثر دگرآسيبي عصاره آبي اندام هوايي گندم در مراحل مختلف فنولوژي بر جوانه‌زني بذر و رشد دو گونه علف هرز

Evaluation of allelopathic effects of aqueous extracts of wheat shoot in different stages of phenology on seed germination and early growth of weed species

براي بررسي توان دگرآسيبي عصاره آبي اندام هوايي گندم بر جوانه‌زني و رشد اوليه دو علف‌هرز تاج‌خروس و سس دو آزمايش جداگانه به صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار انجام شد. بمنظور تهيه ماده گياهي براي عصاره‌گيري، گندم رقم پيشتاز در سال زراعي 901389در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه تربيت مدرس كشت شد. در هر آزمايش از اندام هوايي گندم در سه مرحله فنولوژيك (پنجه زني، خميري نرم و رسيدگي فيزيولوژيك) عصاره آبي با غلظت‌هاي 25، 50، 75 و 100 درصد تهيه و مطابق روش‌هاي استاندارد انجمن بين المللي تجزيه بذر روي بذرهاي مورد نظر تيمار شد. نتايج نشان داد كه عصاره اندام هوايي گندم بسته به مرحله فنولوژي و گياه هدف اثرات دگرآسيبي متفاوتي دارد. با افزايش غلظت عصاره جوانه‌زني نهايي، تعداد گياهچه‌هاي عادي، ضريب سرعت جوانه‌زني و طول گياهچه علف‌هاي هرز كاهش يافت. بيشترين بازدارندگي در پاسخ به غلظت 100% عصاره مشاهده شد. عصاره اندام‌هوايي گندم بويژه در مرحله پنجه‌دهي و رسيدگي بترتيب بيشترين اثر منفي را بر شاخص‌هاي جوانه زني تاج خروس و سس داشتند. نتايج حاصل از سنجش فنول كل مبني بر تجمع تركيبات آللوشيميايي در اندام هوايي گندم به ويژه طي مرحله پنجه دهي در مقايسه با شاهد مويد اين نتيجه‌گيري مي‌باشد. بر اين اساس استفاده از زيست توده رويشي گندم در مرحله پنجه زني به عنوان كود سبز يا اختلاط بقاياي آن با خاك را مي‌توان به عنوان يك راهبرد غير شيميايي در مديريت علف‌هاي هرز در زراعت هاي تابستانه بعدي معرفي نمود.

In order to study the allelopathic potential of wheat aqueous extract on germination and early growth of two summer weeds (redroot pigweed and dodder) two separate experiments were conducted using randomized complete block design with 3 replications. Plant materials for extracting were obtained from our original wheat field which has been grown in research field of Tarbiat Modares University during 2010 – 2011 growing season. In each experiment wheat areal parts in three phenological stages (tillering, soft dough and physiological maturity) were extracted into different concentrations of (25, 50, 75 and 100%). The extracts were treated on weed seeds following to the procedures of International Seed Testing Association (ISTA). The result showed that wheat shoots extracts have allelopathic effects depending to the stage of plant phenology and the weeds species sensitivity. In general, increasing concentrations of extract significantly reduced final germination, the number of normal seedlings, coefficient of velocity and length of weeds seedling, So that the highest inhibitory was observed in complete concentration (100 percent). Overall, the extracts of wheat shoot particularly in tillering and maturity stages have the most negative effect on germination indices of redroot pigweed and dodder respectively. This finding is agreeing with total phenol measurement of wheat extract especially in tillering stage. Therefore application of wheat green manure in tillering stage or mixing the plant residues with the soil could be considered as a nonchemical strategy for weed control in following summer crops.