ريزساختار در پهنه‏هاي ميلونيتي جنوب سلماس (شمال باختر ايران)

Microstructure in mylonitic zones of South of Salmas (North-West of Iran)

مجموعه دگرگوني جنوب سلماس كه در شمال ‏باختري ترين بخش از پهنه ساختاري سنندج- سيرجان جاي گرفته است، دربردارنده سنگ هاي گوناگون با درجه دگرگوني و دگرشكلي متفاوت است. اين پژوهش با استفاده از مشاهدات صحرايي و مطالعات كاني شناسي و سنگ نگاري، به توصيف و تفسير ريزساختاري گستره مي‏پردازد. واحدهاي سنگي گستره بر پايه سنگ مادر به سه دسته سنگ هاي متابازيتي، سنگ هاي كوارتز فلدسپاري و سنگ هاي مرمري تقسيم مي شوند. ريز ساختار چيره در بيشتر سنگ ها، ميلونيتي است اما درجه و ميزان ميلونيتي شدن در آنها متفاوت است. وجود برگوارگي و خطوارگي ميلونيتي به همراه ريزساختارهايي مانند انواع پورفيروكلاست هاي دنباله دار، ماهي ميكا، ساختار S-C و S-C نشانگر پهنه هاي ميلونيتي در اين گستره است. تفاوت در ميزان نرخ كرنش، نوع سنگ مادر و ژرفاي تشكيل سبب تفكيك 3 پهنه ميلونيتي اصلي در اين مجموعه شده است. ميلونيت هاي ايجاد شده بيشتر از نوع ميلونيت هاي درجه پايين تا متوسط هستند و از خاور به باختر و مركز گستره درجه ميلونيتي شدن آنها افزايش مي يابد. وجود اولتراميلونيت ها در بخش‏هاي مركزي گستره نشانگر افزايش نرخ كرنش هستند. همچنين وجود ميلونيت هاي درجه بالا (دماي بيش از 650 درجه سانتي گراد) و تشكيل ميگماتيت ها، نشانه ژرفاي تشكيل در حد پوسته مياني تا پوسته پاييني است. در اين مجموعه دگرگوني مي توان آثار 2 گامه دگرگوني (M1, M2) و 6 گامه دگرريختي (D1, D2, D3, D4, D5, D6) را ديد. گامه دگرريختي فشارشي D1 پس از فعاليت ماگمايي پركامبرين رخ داده و پس از آن در واپسين كامبرين گامه دگرگوني M1 بر اين مجموعه اعمال شده است. گامه هاي دگرريختي D2 و D3 با مؤلفه اصلي برش ساده به شدت بر سنگ هاي دگرگوني اثر كرده و سبب ايجاد پهنه هاي ميلونيتي در طي واپسين پرمين تا اوايل كرتاسه شده اند. همزمان با گامه دگرريختي D2، گامه دگرگوني پسرونده اي (M2) اين مجموعه را متأثر كرده است. گامه دگرريختيD4 سبب فرارانده شدن واحد افيوليتي بر مجموعه دگرگوني در واپسين كرتاسه - پالئوسن شده است و پس از آن گامه هاي D5 و D6 به‌صورت دگرريختي شكننده، همه واحدهاي سنگي را تحت تأثير قرار داده اند.

Metamorphic rock assemblage of southern Salmas area is located in the northwestern terminal part of Sanandaj-Sirjan zone, and includes various rock types. This study uses field observations plus mineralogy and petrography of samples to describe and interpret the microstructures in the area. Different rock units are classified into three groups based on their parent rocks, and consist of 1) metabasite, 2) quartz-feldespathic, and 3) marble. Most of these rocks have mylonitic texture but the grade and the intensity of mylonitization are different. Presence of mylonitic foliation and lineation along with other microstructures such as various porphyroclasts, mica fish, S-C fabric, and S-Cʹ fabric demonstrate different mylonitic zones in this area. Due to differences in strain rate, parent rock type, and depth of deformation, we could distinct three mylonitic zones in the metamorphic complex. Most of these mylonitic samples show features characteristic of low to medium grade mylonites, in which mylonitization grade increases from west to east and center of the study area. Presence of ultramylonites in the central part of the area indicates increases in strain rate. Also presence of high-grade mylonites (T> 650 ºC) and migmatite imply that the deformation occurred at depths of middle to lower crust. We could discern two metamorphic phases (M1 and M2) and six deformation phases (D1, D2, D3, D4, D5, D6). Compressional deformation phase D1 occurred after Precambrian magmatism, then a metamorphic phase (M1) impressed these rocks by the Latest Cambrian. During Late Permian to Early Cretaceous, two deformation phases (D1 and D2) with a major simple shear component strongly affected the metamorphic complex, leading to the development of mylonitic zones. Synchronous with the deformation phase D2, a retrograde metamorphic phase (M2) affected the complex. At Late Cretaceous to Early Paleocene, deformation phase (D4) caused obduction of ophiolites over the metamorphic complex. Eventually, two brittle deformation phases (D5 and D6) affected all older rocks.