زمين شناسي، كانه نگاري و ژنز كانه زايي مس چينه سان در منطقه تازه كند، شمال خاور تبريز

Geology, mineralogy and genesis of stratiform Cu mineralization in the Tazeh-Kand area, Northeast of Tabriz

منطقه كانه زايي مس تازه كند در فاصله حدود 20 كيلومتري شمال خاور تبريز، در استان آذربايجان شرقي جاي دارد. منطقه مورد مطالعه در تقسيم بندي پهنه هاي زمين‎ساختي ايران، بخشي از پهنه ساختاري ايران مركزي، در حاشيه خاوري نقشه 1:100000 تبريز است. واحدهاي سنگي اين منطقه شامل ماسه سنگ هاي سبز- خاكستري (پهنه احيايي)، ماسه سنگ ها و مارن هاي سرخ رنگ (پهنه اكسيدان)، گنبدهاي نمكي و كنگلومرا با سن ميوسن، به همراه گنبدهاي داسيتي به سن پليوسن هستند. بر پايه مطالعات سنگ‎شناختي، ماسه سنگ هاي ميزبان كانه زايي از نوع ليتيك آركوز با بلوغ بافتي (مچوريتي) ضعيف تا متوسط بوده و در يك محيط دريايي كم ژرفا و كشندي ته نشست شده اند. كانه‌زايي مس به‎صورت چينه سان درون ماسه سنگ‌هاي احيايي رخ داده است. ستبراي افق هاي كانه زايي از 30 سانتي متر تا يك متر متغير است و طول رخنمون آنها گاه تا 500 متر نيز مي رسد. كانه زايي مس در اين افق ها در بخش هايي كه داراي مواد آلي يا بقاياي گياهي هستند، تمركز بيشتري نشان مي دهد. افق هاي كانه زايي شامل 3 پهنه احيايي كانه زايي شده، شسته شده و سرخ اكسيدان است. از ديد كانه نگاري، اين كانه زايي متشكل از كاني هاي سولفيدي اوليه از جمله پيريت، كالكوسيت و ديژنيت به همراه كاني هاي ثانويه شامل كووليت، مالاكيت و هيدروكسيدهاي آهن است. اين كاني ها با بافت هاي عدسي شكل، دانه پراكنده، جانشيني، سيمان ميان‏دانه اي و درزه هاي انحلالي ديده مي شوند. با توجه به ويژگي هاي سنگ شناسي و كانه نگاري (ماسه سنگ احيايي داراي پيريت و كالكوسيت اوليه)، ساخت و بافت، چينه شناسي و عامل‎هاي كنترل كننده كانه زايي (وجود بقاياي گياهي به عنوان عامل اصلي احياكننده، نفوذپذيري مناسب در سنگ ميزبان و دياپيريسم نمكي)، كانه زايي مس در منطقه تازه كند همانند كانسارهاي مس رسوبي نوع لايه‏هاي سرخ است كه طي دياژنز اوليه تا پاياني تشكيل شده است.

Tazeh-Kand Cu mineralization area is located in ~20 km northeast of Tabriz, eastern Azarbaijan province. The area is a part of Central Iranian geo-structural zone in the eastern margin of the Tabriz 1:100000 geological map. Lithological units in this area composed of green- grey sandstones (redox zone), red sandstones and marl (oxidized zone), salt domes and conglomerate (Miocene) along with dacitic domes (Pliocene). Based on petrographical investigations, the host sandstones are sub- mature to immature lithic arkos and were deposited in a tidal environment. Cu mineralization in this area occurred as stratiform type within the redoxed sandstones. The thickness of mineralized horizons vary between 30cm to 1m which are crops out up to 500m in some horizons. Concentration of Cu mineralization has direct relation with organic matter concentration. Mineralized horizons composed of three zones include: mineralized redox zone, bleached zone and red oxidized zone. Mineralogical investigations show that this mineralization composed of primary sulfide minerals include pyrite, chalcocite and digenite along with supergene minerals include covellite, malachite and Fe- hydroxides. Texturally, these minerals present as lenticular, disseminated, replacement, inter- grain cement and solution seems textures. According to petrographical and mineralogical results such as pyrite and primary chalcocite bearing redox sandstone, structural and textural evidences, stratigraphy, mineralization controlling factors, presence of organic matter as a redox material, permeability of host rock and salt diapirism, mineralization in the Tazeh-Kand area is mostly similar to RedBed type mineralization which is formed during the early to late diagenesis.