تحليل ردپاي بوم شناختي گردشگري در نواحي روستايي (مطالعه موردي: روستاي وشنوه- شهرستان قم)

هدف: ارزيابي اثرات فعاليت انساني بر روي محيط زيست، ساليان متمادي است كه كانون توجه محققان، كارشناسان، برنامه ريزان قرار گرفته است. بنابراين، ارزيابي اثرات فعاليت هاي گردشگران بر روي محيط طبيعي با استفاده از شاخص ردپاي بوم شناختي، هدف اصلي پژوهش حاضر مي باشد. روش: ردپاي بوم شناختي، شاخصي است كه با ارزيابي و محاسبه انرژي و مواد كاربردي در يك شهر، منطقه و يا كشور، فشاري را كه جمعيت و فرآيندهاي صنعتي بر اكوسيستم وارد مي سازند، برآورد مي كند. مولفه هاي اصلي مورد نياز در اين روش، شامل حمل و نقل، الكتريسيته، سوخت (نفت و گاز)، آب، غذا و زباله مي باشد. يافته ها: نتايج به دست آمده، بيان گر آن است كه ردپاي بوم شناختي گردشگري روستاي وشنوه در گروه هاي مصرف غذايي، حمل و نقل، گرمايش، آب، برق و نيز توليد زباله برابر با 08/1 هكتار (سرانه هر گردش گر) بوده است. مقايسه اين مقدار با فضاي پشتيبان آن، حاكي از آن است كه گردشگري در روستاي وشنوه براي برآوردن نيازهاي زيستي و پايداري زيست محيطي خود، متكي به منطقه اي فراتر از اين روستا مي باشد. محدوديت ها: پراكندگي اطلاعات مربوط تعداد گردشگران واردشده به روستا، مهم ترين چالش پيش روي تحقيق حاضر بود. از اين رو، داده هاي مورد نياز از جمع بندي اطلاعات ثبت شده در مراكز اقامتي روستا و اطلاعات ارائه شده توسط شوراي اسلامي و دهياري روستا به دست آمد. راهكارهاي عملي: توسعه سيستم حمل و نقل عمومي جهت مراجعه گردشگران به روستا، آموزش همگاني در خصوص نحوه مصرف و رعايت بهداشت محيط، گازرساني به روستا و جاي گزيني آن با نفت و گازوئيل كه آلايندگي بالاتري دارند، برخي از مهم ترين رهيافت هاي كاهش اثرات فعاليت هاي گردشگري در اين روستا به شمار مي آيد. اصالت و ارزش: تا كنون تحقيقات متعددي پيرامون تحليل ردپاي بوم شناختي در حوزه مطالعات شهري و روستايي صورت گرفته است. با اين حال، پژوهش حاضر به اين دليل حائز ارزش و اعتبار است كه به بررسي اثرات فعاليت هاي گردشگري بر روي محيط زيست پرداخته است و با توجه به اين كه اين مدل انتخابي، قابليت ارزيابي از مقياس محلي تا مقياس جهاني را دارد، بنابراين، يكي از روستاهاي هدف گردشگري استان قم (روستاي وشنوه) به عنوان محدوده مورد مطالعه، انتخاب و مورد بررسي قرار گرفته است.