بهينه‏سازي تجارت داخلي و خارجي پسته ايران در چارچوب مدل تعادل فضايي

Optimization of Internal and External Trade of Iranian Pistachios in a Spatial Equilibrium Model Framework

با توجه به اينكه پسته يكي از مهم‏ترين محصولات كشاورزي است كه ايران در توليد آن سهم عمده‏اي داشته و يكي از اصلي‌ترين اقلام تشكيل دهنده سبد صادرات غيرنفتي ايران مي‏باشد، بهينه سازي تجارت داخلي و خارجي آن مي‌تواند نقش عمده‏اي در افزايش رفاه توليدكنندگان و مصرف‌كنندگان محصولات كشاورزي ايران داشته باشد. هدف از انجام اين مطالعه ارائه يك الگوي بهينه براي تجارت داخلي و خارجي پسته به نحوي است كه با اجرايي شدن آن بيشترين رفاه خالص اجتماعي ممكن حاصل گردد. به اين منظور، از يك مدل تعادل فضايي، كه قيمت محصول پسته، تجارت داخلي و خارجي در آن به عنوان متغيرهاي درون‏زا به گونه‏اي تعيين مي‏گردند كه رفاه خالص اجتماعي بيشينه گردد، استفاده شده‏است. در واقع اين مدل با در نظر گرفتن فاصله بازارها و هزينه‌هاي حمل و نقل‏شان، قيمت‏هاي رقابتي را با تقاطع منحني عرضه و تقاضا و با توجه به هزينه‏هاي حمل و نقل تعيين مي‌كند. نتايج حاصل از اين بهينه سازي نشان مي‏دهد كه در صورت به كارگيري الگوي ارائه شده از حل مدل تعادل فضايي، ميزان رفاه توليدكنندگان، رفاه مصرف‏كنندگان و رفاه كل بازار پسته افزايش مي‏يابد. علاوه بر اين، با وجودي كه بر مبناي نتايج الگوي بهينه ارائه شده، بخشي از پسته صادر شده در الگوي فعلي بايد به جاي صادرات در چرخه تجارت داخلي وارد گردد، ولي اجرايي شدن الگوي پيشنهادي بازدهي هر واحد پسته صادراتي را نسبت به وضعيت فعلي افزايش داده است. طبقه‏بندي JEL: C02, C61, D41, F10

Given that pistachios is one of the most important agricultural products which Iran has a comparative advantage in the production of it, and is a constituent of the main items of Iranʹs non-oil export basket, Optimizing its internal and external trade could have a major role in promoting the welfare of producers and consumers of agricultural products in Iran. The purpose of this study was to provide an optimal pattern for the domestic and foreign trade of pistachios so that the maximum possible net social welfare will be produced through its implementation. In order to achieve this goal, a spatial equilibrium model has been used that will determine the price of pistachios as an endogenous variable. Optimization results show that the application of the proposed pattern of spatial equilibrium model increases the welfare of producers, consumers and the total welfare of the pistachio market. Furthermore, although a part of pistachio exported in the current model should been entered the domestic trade cycle rather than exports on the base of the optimal model implementation of the proposed model cause to increase the return per unit of export products over the current situation. JELClassification: C02, C61, D41, F10 Keywords: Optimization Internal Trade, External Trade, Pistachios, Spatial Equilibrium Model, Iran