فراواني نشانه هاي افسردگي و عوامل مرتبط با آن در دانش آموزان

Prevalence of Depression Symptoms and its related Factors in School Students

چكيده مقدمه: افسردگي يكي از شايع ترين اختلالات روانشناختي در كودكان و نوجوانان است. از دهه قبل، همزمان با افزايش شيوع افسردگي در سنين پايين تر توجه زيادي به تشخيص و درمان افسردگي در كودكان و نوجوانان جلب شده است. هدف: اين پژوهش با هدف تعيين فراواني نشانه هاي افسردگي در كودكان مقطع راهنمايي و ارتباط آن با برخي عوامل فردي و خانوادگي مي باشد. روش كار: اين پژوهش مقطعي از نوع توصيفي تحليلي و روش نمونه گيري از نوع تصادفي به صورت خوشه اي چند مرحله اي بود. به اين ترتيب كه ابتدا نواحي 1 و 2 آموزش و پرورش شهر رشت به عنوان دو خوشه اصلي در نظر گرفته شد. در مرحله دوم در هر خوشه به طور جداگانه بر اساس جنسيت (مدارس دخترانه - پسرانه)، نوع مدرسه (دولتي- غيردولتي) و پايه تحصيلي (ششم، هفتم و سوم راهنمايي)، جمعاً 24 طبقه در دو ناحيه 1 و 2 محاسبه گرديد. تعداد كل نمونه 618 نفر بر اساس نتايج مطالعه مقدماتي تعيين گرديد. با توجه به اينكه كل هر كلاس خوشه در نظر گرفته شد، تعداد نمونه ها به 775 نفر (31 خوشه) افزايش يافت كه در نهايت 753 نفر از والدين فرم تكميل شده را برگرداندند. ابزار تحقيق شامل پرسشنامه افسردگي كودكان و نوجوانان (CDI)Children Depression Inventory و پرسشنامه مشخصات دموگرافيك (فردي- خانوادگي) بود. پرسشنامه همراه با پاسخ نامه و از طريق پرسشگران آموزش ديده در اختيار آزمودني ها قرار داده شد و از آنان خواسته شد آنچه را در همان لحظه احساس مي كنند با صداقت و دقت جواب دهند. پرسشنامه افسردگي كودكان و نوجوانان قبلاً روانسجي شده و بهترين نقطه برش براي آن در ايران، 22 تعيين شده است. داده ها با استفاده از آمار توصيفي و آزمون هاي آمار استنباطي (آزمون هاي مجذور كاي، رگرسيون لجستيك و تي مستقل)، مورد تجزيه و تحليل آماري قرار گرفتند. نتايج: بيشتر واحدهاي مورد پژوهش (6/37%) 13 سال سن داشتند. فراواني دخترها 398 نفر (9/52%) و پسرها 355 (1/47%) نفر بود. فراواني كودكان در كلاس هاي ششم، هفتم و سوم راهنمايي به ترتيب 268، 249 و 236 نفر بود. 8/70 درصد از كودكان در مدارس دولتي و 2/29 درصد در مدارس غيردولتي مشغول به تحصيل بودند. اكثريت واحدهاي مورد پژوهش داراي پيشرفت تحصيلي مثبت (1/64%)و فاقد پدر و مادر با سابقه افسردگي (به ترتيب 87% و 9/87%) بودند. نتايج بيانگر فراواني نشانه هاي افسردگي در ده درصد نمونه ها بود. وجود نشانه هاي افسردگي در پسران در 5/8 درصد و در دختران در 3/11 درصد ، بر حسب پايه هاي كلاسي در پايه هاي ششم، هفتم، سوم راهنمايي به ترتيب 6/11، 2/5 و 1/13 درصد، در مدارس دولتي و غيردولتي به ترتيب 2/12 و 5/4 درصد، بر حسب داشتن و نداشتن پيشرفت تحصيلي به ترتيب 6/10 و 9/8 درصد، بر حسب سابقه افسردگي پدر و مادر به ترتيب 2 و 7/7 درصد و برحسب وجود بيماري هاي مزمن در پدر و مادر به ترتيب 9/7 و 5/10 درصد بوده است. از نظر درآمد ماهيانه، خانواده هاي با درآمد ماهيانه كمتر از پانصد هزار تومان، بيشترين (4/14%) ميزان افسردگي را داشته اند. بيشترين ميزان نشانه هاي افسردگي در كودكان از نظر تحصيلات پدر و مادر به ترتيب با سطح تحصيلي بي سواد و ديپلم (3/12%و 8/4%) بوده است. بيشترين ميزان نشانه هاي افسردگي در كودكان از نظر شغل پدر و مادر به ترتيب با مشاغل بيكار و خانه دار 19 و 3/10 درصد بوده است. بيشترين ميزان نشانه هاي افسردگي (9/10%) در كودكان از نظر وضعيت سكونت، در خانواده هايي با مساكن استيجاري بوده و بيشترين ميزان افسردگي (3/33%) در كودكان از نظر ساختار خانواده، در خانواده هايي با فوت مادر بوده است. نتايج نشان داد نشانه هاي افسردگي با پايه كلاسي (008/0p=)، نوع مدرسه (001/0p=) و عدم سابقه افسردگي در پدر (005/0p=)، از لحاظ آماري داراي ارتباط معني دار مي باشد. بطوريكه ميزان نشانه هاي افسردگي در پايه سوم راهنمايي بيشترين مقدار بوده است. دانش آموزان مدارس دولتي نشانگان افسردگي بيشتري نسبت به دانش آموزان مدارس غيردولتي داشتند (5/2odds ratio:، 1/5 – 3/1 : 95%CI) دانش آموزاني كه داراي پدري با سابقه افسردگي بودند، از علايم و نشانه هاي افسردگي كمتري برخوردار بودند (2% در برابر 11%). نتيجه گيري: گرچه وجود نشانگان افسردگي بر اساس ابزار مورد استفاده در اين تحقيق لزوماً مترادف با وجود اختلال افسردگي از نظر شدت و طول مدت علايم نمي باشد، اما رابطه معنادار بين نمرات افسردگي و بعضي از عوامل فردي و خانوادگي اهميت در نظر گرفتن اين عوامل را در طراحي برنامه هاي پيشگيري كننده براي افسردگي كودكان نشان مي دهد.

Abstract Introduction: Depression is one of the most common psychiatric disorders in children and adolescents. In the past decade, coinciding with the increased prevalence of depression in younger age, much attention has been attracted to the diagnosis and treatment of depression in children and adolescents. Objective: This study aimed to determine the prevalence of depression symptoms in guidance school children and assessment of its relation with some personal and family factors. Methods: This is a cross-sectional descriptive and analytical study which used random multi-stage cluster sampling. First, educational districts 1 and 2 of Rasht city were considered as the two main clusters. In the next stage, in each cluster separately, according to sex (girlsʹ and boysʹ schools), school type (public, private) and grades (sixth and seventh in primary and third in secondary school), a total of 24 grades in districts 1 and 2 were calculated. The sample size of 618 students was determined based on results of the pilot study. Given that the entire class was considered as a cluster, the number of samples increased to 775 (31 clusters). 753 of all parents returned the completed form. The research tool included Children Depression Inventory (CDI) and a questionnaire on demographic characteristics (personal-family) which were given to subjects with answer sheets by the researchers. They were asked to answer the questions honestly and accurately according to what they felt at the moment. CDI psychometrics with cut-off 22 had been determined in Iran. The data were analyzed with descriptive and inferential statistics (chi-square, logistic regression and t-test). Results: Most of subjects were 13 years old (37.6%). Frequency of the girls and boys were 398 (52.9%) and 355 (47.1%), respectively. Moreover, the frequency of the students in sixth and seventh of primary and third grade of secondary school were 249, 268, 236, respectively.70.8% of the students were at public and 29.2% in private schools. Most of them had educational improvement (64.1%), without parents with history of depression (87% fathers, 87.9% mothers). Results revealed 10% of the subjects with depression symptoms (8.5% in boys, 11.3% in girls) in sixth (11.6%) and seventh grades of primary (5.2%) and third grade of secondary (13.1%) in public (4.5%) and private schools (12.2%). 10.6% of the students had educational improvement. 8.9% lacked it. Depression history was recorded for 2% of fathers and 7.7% of mothers. Moreover, 7.9% of fathers and 10.5% of mothers had chronic diseases. Families with monthly income of less than 150 $ had the highest percent of depression (14.4%). Most symptoms of depression were seen in children whose parents were illiterate (12.3%) and high school graduate (4.8%). 19% of unemployed fathers and 10.3% of homemaker mothers had children with highest depression symptoms. Students living in a rental house (10.9%) as well as those whose motherʹs was dead showed the most symptoms (33.3%). Results indicated that depression symptoms were significantly related to grade (p=0.008), type of school (p=0.001), and no history of depression in father (p=0.005). Third grade of secondary school students had the highest symptoms. Most of these students were at public than private schools (95% CI, 1.3-5.1- odd ratio: 2.5). Students with fatherʹs history of depression had fewer symptoms (2% vs.11%). Conclusion: Although depression symptoms based on our tool did not necessarily suggest the depression disorder in terms of severity and duration of the symptoms, a significant association was observed between scores of depression and some personal and family factors which insists on considering the importance of these factors in preventive programs for children depression.