موانع آموزش به بيمار از ديدگاه پرستاران

Patient Education Barriers from Nurses’ Opinions

چكيده مقدمه: آموزش به بيمار يكي از ابعاد مهم مراقبت هاي پرستاري و از نقش هاي كليدي پرستار در ارايه خدمات بهداشتي درماني به شمار مي رود. هدف: اين مطالعه با هدف تعيين موانع آموزش به بيمار از ديدگاه پرستاران شاغل در بيمارستان هاي آموزشي تحت پوشش دانشگاه علوم پزشكي شهيد صدوقي يزد انجام شد. روش كار: مطالعه حاضر يك مطالعه مقطعي از نوع توصيفي تحليلي بود كه در آن تعداد 162 نفر از پرسنل پرستاري با استفاده از روش نمونه گيري تصادفي طبقه اي وارد تحقيق شدند. حهت نمونه گيري متناسب با بزرگي جمعيت هر بيمارستان تعداد تمونه هاي آن تعيين گرديد. جمع آوري اطلاعات بوسيله پرسشنامه انجام گرفت پرسشنامه مذكور مشتمل بر دو بخش بوده كه بخش اول شامل اطلاعات فردي و دموگرافيك شامل سن، جنس، وضعيت تاهل، تحصيلات و سابقه كار بوده و بخش دوم شامل 19 سوال در مورد موانع آموزش به بيمار بوده است. اين قسمت از پرسشنامه، ديدگاه پرستاران را در چهار حيطه مديريت، شرايط كاري، نگرش پرستاران، و مهارت آموزشي مورد سنجش قرار داد. پاسخ به سوالات بر اساس مقياس سه درجه اي ليكرت شامل تاثير كم، متوسط و زياد به ترتيب با نمره 1 تا 3 تدوين گرديد. بدين صورت كه در حيطه مديريت محدوده نمره 6 تا 18 بوده كه نمره كمتر از 10 «تاثير كم»، 10 تا 14 «تاثير متوسط» و بيشتر از 14 «تاثير زياد» را نشان مي داد. در حيطه شرايط كاري محدوده نمرات مشابه حيطه مديريت بوده است. در حيطه نگرش پرستاران محدوده نمره از 2 تا 6 بوده كه نمره كمتر از 3 «تاثير كم»، 3 تا 5/4 «تاثير متوسط» و بيشتر از 5/4 «تاثير زياد» و در حيطه مهارت آموزشي محدوده نمره از 5 تا 15 بوده كه نمره كمتر از 8 «تاثير كم»، 8 تا 5/11 «تاثير متوسط» و بيشتر از 5/11 « تاثير زياد» بوده است. در نهايت داده هاي بدست آمده با استفاده از شاخصهاي آمار توصيفي و آزمون مجذور كاي مورد تجزيه و تحليل قرار گرفتند. اين تحقيق توسط كميته اخلاق دانشكده بهداشت دانشگاه علوم پزشكي شهيد صدوقي مورد تاييد قرار گرفت. نتايج: از تعداد 162 پرسشنامه توزيع شده 149 پرسشنامه پاسخ داده شد كه نشان دهنده ميزان پاسخ دهي 92 درصد مي باشد. داده ها نشان داد كه 2/45 درصد از مردان و 3/47 درصد از زنان پرستار، موانع مربوط به حيطه شرايط كاري را داراي بيشترين تاثير در اجراي آموزش به بيمار دانسته اند. 8/45 درصد از پرستاران مجرد و 5/47 درصد از پرستاران متاهل نيز موانع مربوط به حيطه شرايط كاري را داراي بيشترين تاثير در اجراي آموزش به بيمار دانسته اند. انجام آزمون مجذور كاي نشان داد كه بين متغيرهاي سن، جنس، سابقه كار، وضعيت استخدامي، تاهل و مدرك تحصيلي با حيطه هاي موانع آموزش به بيمار ارتباط معناداري وجود ندارد(05/0P?). داده هاي بدست آمده نشان داد كه 5/31 درصد از پرستاران معتقدند كه موانع مربوط به حيطه مديريت، بيشترين تاثير را در اجراي آموزش به بيمار دارند.در حالي كه 7/47 درصد موانع مربوط به حيطه شرايط كاري، 7/2 درصد موانع مربوط به حيطه نگرش پرستاران و 1/14 درصد نيز موانع مربوط به حيطه مهارت هاي آموزشي را به عنوان موانعي كه بيشترين تاثير را در اجراي آموزش به بيمار دارند، اعلام نموده اند. آزمون آماري مجذور كاي نشان داد كه بين حيطه شرايط كاري و نوع بيمارستان ارتباط معني داري وجود داشت(048/0P=). حيطه شرايط كاري به عنوان مهمترين عوامل، حيطه مديريت در رتبه دوم، حيطه مهارت هاي آموزشي در رتبه سوم و حيطه نگرش پرستاران به عنوان كم اهميت ترين عامل در ايجاد موانع آموزش به بيمار شناخته شده اند. نتايج اين مطالعه نشان داد سه عامل كه بيشتر پرستاران مورد مطالعه تاثير آنها را به عنوان موانع آموزش به بيمار زياد دانستند به ترتيب شامل حجم زياد وظايف كاري (5/74%)، كمبود پرستاران شاغل در بخش (8/71%) و نوبت هاي كاري پشت سرهم (4/70%) بودند كه در حيطه شرايط كاري قرار داشتند. سه عامل كه تعداد بيشتري از پرستاران تاثير آنها را كم ذكر كرده بودند به ترتيب شامل موارد زير بود: آموزش امري تخصصي و در حوزه وظايف پزشك است (4/54%)، عدم اعتماد به نفس پرستار در آموزش به بيمار (5/43%)، عدم ابلاغ آموزش به بيمار (3/40%). نتيجه گيري: با توجه به اين كه حيطه شرايط كاري پرستاران بيشترين تاثير را در اجراي آموزش به بيمار دارد، پيشنهاد مي شود مسيولين با تامين نيروي پرستار در بيمارستان ها و كاهش حجم وظايف كاري و همچنين فراهم آوردن امكانات و شرايط جهت اجراي برنامه هاي آموزشي، پرستاران را به اين امر مهم ترغيب نمايند.

Abstract Introduction: Patient education is one of the important aspects of nursing care and is among nursing key roles in delivery of health services. Objective: This study aimed to determine the barriers to patient education from nursesʹ viewpoint employed in educational hospitals affiliated to Shahid Sadoughi University of Medical Sciences in Yazd. Methods: This study was a cross-sectional and descriptiveanalytical study in which 162 nursing personnel were selected by stratified-random sampling method. In order to perform the sampling according to the population of each hospital, the numbers of samples were determined. Data were collected with a two-part questionnaire. First part contained personal and demographic information such as age, sex, marital status, education and working experience. The second part included 19 questions on patient education barriers which evaluated four domains of working conditions, management, nursing attitude and training skills. The data were analyzed by descriptive statistics and chi-square statistical test. Answers were designed based on a Likert scale from low to average and high impact with scores of 1-3, respectively. In management domain, the scores ranged from 6 to 18. Scores less than 10 showed "low impact", 10 to 14 "average impact" and more than 14 "high impact". In the domain of working conditions, similar scores were obtained. The findings displayed that nursesʹ attitude ranged from 2 to 6 scores. Scores less than 3 showed "low impact", 3-4.5 "average impact" and more than 4.5 "high impact". In domain of training skills, scores ranged from 5 to 15. Scores less than 8 indicated "low impact", 8 to 11.5 "average impact" and more than 11.5 "high impact". The data were analyzed with descriptive statistics and chi-square. The study was approved by the Ethics Committee of Health Faculty, Shahid Sadoughi University of Medical Sciences in Yazd. Results: In this study, 149 of the 162 questionnaires were answered indicating92% response rate. The data showed that 45.2% of male nurses and 47.3% of female nurses blamed working condition barriers with highest impact on the implementation of patient education. Moreover, 45.8% of single and 47.5% of married nurses had the same opinion. Chi-square test found no significant relationship between the variables of age, sex, working experience, employment status, marital status, and educational level with patient education barriers (P?0.05). The data showed that 31.5% of nurses believed that barriers related to management had the greatest impact on the implementation of patient education followed by 47.7% barriers to working condition, 2.7% attitude of nurses and 14.1% training skills. Chi-square test showed a significant correlation between the domains of working condition and type of hospital (P=0.048). Working condition was proved as the most important factor. Management was the second factor followed by training skills as the third. Finally, attitude of nurses was identified as the least important patient education barrier. The results of the present study revealed three factors with highest impact as education barriers in nursesʹ opinion; high working load (74.5%), insufficient nursing stuff in wards (71.8%) and nursing shifts in a row (70.4%) in working condition domain. The study population reported three factors with lowest impact; training as a specific task assigned for doctors (54.4%), lack of nurses ‘self-confidence for training (43.5%) and not delivering the trainings to patients (40.3%). Conclusion: In attention to that the domain of nurses working conditions had the greatest impact on the education of the patients, it is recommended that official authorities to maintain nursing resource in hospitals and reduce their workload and provide facilities and conditions for educational programs to encourage nurses to consider this important issue.