برآورد پارامترهاي ژنتيكي برخي صفات مورفولوژيكي گندم دوروم (Triticum turgidum L) ديم با استفاده از روش دايآلل هيمن

به منظور بررسي اجزاي ژنتيكي و نحوه توارث تعدادي از صفات مورفولوژيك، 6 ژنوتيپ گندم دوروم ديم (چهل دانه، گرديش، زردك، سوريه 1، واها و Knd1149//68/ward) و بذور حاصل از تلاقي داي آلل كامل آن ها در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با 2 تكرار در سال زراعي 85-1384 در مزرعه تحقيقاتي ايستگاه كشاورزي ديم مراغه كشت گرديدند. نتايج تجزيه داي آلل نشان داد كه براي صفات عملكرد دانه، تعداد دانه در سنبله، طول سنبله و تعداد پنجه بارور سهم واريانس افزايشي نسبت به واريانس غالبيت بيشتر بود. مقدار مثبت پارامتر F نشان داد كه در والدين مورد استفاده فراواني آلل هاي غالب نسبت به آلل هاي مغلوب بيشتر بود. مقدار درجه غالبيت نيز نشان دهنده غالبيت ناقص ژن ها در كنترل صفات عملكرد دانه، تعداد دانه در سنبله، طول سنبله، تعداد پنجه بارور و وزن صد دانه و فوق غالبيت در كنترل طول پدانكل بود. تجزيه گرافيكي نشان داد كه افزايش صفات عملكرد دانه، طول پدانكل، وزن صد دانه، تعداد دانه در غلاف و طول سنبله توسط تركيبي از آلل هاي غالب و مغلوب كنترل مي گردد. بالا بودن سهم اثر افزايشي براي عملكرد دانه نشان دهنده امكان گزينش براي بهبود صفت مذكور در ژنوتيپ هاي مورد مطالعه است. از آنجا كه در بين والدين مورد مطالعه بيشترين مقدار عملكرد دانه مربوط به رقم گرديش (33/10 گرم در بوته) بود، اين رقم مي تواند در برنامه هاي اصلاحي به عنوان والد تلاقي جهت نيل به لاين هايي با عملكرد و اجزاي عملكرد بالا مورد استفاده قرار گيرد. همچنين بهره گيري از تلاقي Knd1149//68/ward × واها با بيشترين ميزان عملكرد در بين ژنوتيپ هاي مورد مطالعه، در برنامه هاي توليد هيبريد توصيه مي شود.