نظريه بازي‏ها به مثابه ابزاري براي فلسفه اخلاق؛ تبييني تاريخي و تحليلي انتقادي

Game Theory as a Tool for Moral Philosophy; a Historical Explication and a Critical Analysis

فلسفه اخلاق، پژوهشي درباره درستي، نادرستي، روايي يا ناروايي اعمال يا تحقيق درباره استدلال‏هاي وراي باورهاي اخلاقي ماست. يكي از عرصه‏هاي مهم فراخواني باورهاي اخلاقي يا درك عمل درست يا نادرست، حوزه رفتارهاي تعاملي و متقابل انسان‏هاست؛ ازاين‌رو منطقي به نظر مي‏آيد كه نظريه بازي‏ها، به‌عنوان مطالعه فرايند و برايند تعامل هاي افراد، ظرفيت برخي كاوش‏هاي فلسفي و اخلاقي را داشته باشد. مقاله پيش رو در پي آن است كه نخست اثرگذاري برخي ايده‏ها و مدل‏هاي نظريه بازي‏ها بر برخي ايده‏ها و نظريهها در حوزه فلسفه اخلاق و عدالت‏پژوهي را بررسي كرده؛ سپس استواري اعتبار و كارامدي چنين اثرهايي را تحليل انتقادي كند. شيوه پژوهش در قسمت نخست مبتني بر مطالعههاي تاريخي از 1940م تاكنون است. ارزيابي انتقادي ارايه‌شده نيز به شكل تحليل نظري است. يافته‌هاي پژوهش بيان گر آن است كه برخي نوآوري‏هاي صورت گرفته در نظريه بازي‏ها بر برخي ايده‏ها و نظريه ها در حوزه فلسفه اخلاق و عدالت‏پژوهي اثرگذار بوده است. ارزيابي انتقادي چارچوب تحليلي ايده‏ها و نظريه هاي مبتني بر رهيافت نظريه بازي‏ها، نشان‏دهنده كاستي‏ها و دشواري‏هايي در راه بهره گيري از نظريه بازي‏ها به‌عنوان ابزاري براي فلسفه اخلاق است.

Moral philosophy is an inquiry about the correctness/wrongness and permissibility/impermissibility of actions, or an inquiry about the arguments beyond our moral beliefs. One of the important areas of recalling moral beliefs or understanding right and wrong actions is the realm of humans’ interactive behaviors. So it seems plausible that “game theory”, as the study of the process and outcome of individuals’ interactions, should have the capacity to be philosophically and ethically investigated. This paper tries to, first, investigate the effect of “some ideas and models in game theory” on “some ideas and theories in moral philosophy and justice studies”, and then critically analyze the validity and fruitfulness of such effects. Research method in the first part is based on the historical studies performed since 1940. The presented critical evaluation is in the form of a theoretical analysis. The findings suggest that some innovations in the game theory have been effective on some ideas and theories in moral philosophy and justice studies. The critical examination of the analytical framework of ideas and theories based on game theory approach shows the shortcomings and difficulties in taking advantage of game theory as a tool for moral philosophy.