تاثير مديريت بقاياي گندم و آبياري با آب شور بر عملكرد ذرت بهاره و تغييرات شوري نيمرخ خاك

Effect of Wheat Residues Management and Irrigation with Saline Water on Spring Maize Yield and Soil Profile Salinity Changes

تجمع بيش از حد نمك در منطقه ريشه و افت شديد عملكرد يكي از مشكلات اصلي استفاده از آب هاي شور در مناطق گرم و خشك مي باشد. از اينرو اين تحقيق با هدف بررسي اثر مديريت هاي مختلف استفاده از بقاياي گندم بر عملكرد و اجزاي عملكرد ذرت دانه اي بهاره (رقم مبين) و شوري خاك در شرايط آبياري با آب شور اجرا گرديد. براي اين منظور آزمايشي به صورت فاكتوريل و در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي در لايسيمتر هايي به قطر 8/0 متر و ارتفاع 2/1 متر حاوي خاك لومي سيلتي به مدت يك سال زراعي انجام شد. عامل اول مديريت هاي مختلف استفاده از بقاياي گندم شامل M1: بدون استفاده از بقاياي گياهي،M2 : استفاده از بقاياي گياهي در سطح خاك به عنوان خاكپوش وM3 : اختلاط بقاياي گياهي با لايه سطحي خاك تا عمق 30 سانتيمتر و عامل دوم شوري آب آبياري شامل S1: شوري آب رودخانه كارون (به طور متوسط دو دسي زيمنس بر متر)، S2: شوري 5/4 دسي زيمنس بر متر و S3: شوري هفت دسي زيمنس بر متر بود. مديريت هاي استفاده از بقايا به صورت خاكپوش و اختلاط با خاك در مقايسه با عدم استفاده از بقايا، سبب كاهش شوري لايه سطحي به طور متوسط به ترتيب حدود 1/16% و 8/7 % و انتقال املاح به لايه هاي پايين تر شدند. اثر صفات شوري آب آبياري و مديريت استفاده از كلش گندم بر تبخير- تعرق، عملكرد و اجزاي آن معني دار بود اما اثر متقابل اين صفات فقط بر تبخير-تعرق، عملكرد دانه، عملكرد بيولوژيكي و طول بلال معني دار شد. به طوري كه بيشترين تاثير بقاياي گياهي بر تعديل كاهش عملكرد دانه (6/14 %) و عملكرد بيولوژيكي (8/19 %) نسبت به شاهد، در مديريت M2 و سطح شوري S2 به دست آمد. از اينرو استفاده از بقاياي گياهي به عنوان خاكپوش را مي توان راهكاري موثر براي كاهش آثار منفي استفاده از آب هاي شور در كشاورزي توصيه نمود.

Salt accumulation in the root zone and yield declining are the main problems in using saline water for irrigation in arid areas. So, this study was performed with the aim of investigating the effect of different management of wheat residues on maize (Mobin variety) yield and its components and soil salinity under irrigation with saline water. Therefore, a factorial experiment in a randomized complete block design was carried out in the Agricultural Farm of Shahid Chamran University, in one crop season. The first studied factor was different management use of wheat residues (M1: without use of crop residues, M2: use of crop residues on the soil surface as mulch, and M3: mix of crop residues with surface soil layer to 30 cm depth) and the second factor was irrigation water salinity (S1: Karun river water salinity: 2 dS/m , S2: 4.5 dS/m and S3: 7 dS/m). Management of crop residues as mulch and mixed with soil, compared with non- use of residues, decreased the salinity of surface layer on average by 16.1% and 7.8%, respectively, and transported the salts to lower layer. The effect of salinity and crop residues management on evapotranspiration, yield, and yield components was significant, but their interaction effect was significant only on evapotranspiration, grain yield, biomass, and ear length. So, the maximum effect of crop residues on adjusting the reduction of grain yield (14.6%) and biomass (19.8%) compared to the control was obtained in M2 and S2 treatments. Therefore, the use of crop residues as mulch can be recommended as an effective solution to reduce the negative effect of using saline water in agriculture.