شاخص توسعه‌ي انساني، چالش‌هاي مرتبط با آن و محاسبه‌ي آن براي ايران در سال 1390

Human Development Index, Challenges and Its Value for Islamic Republic of Iran at 2011

ارتقاي توسعه‌ي انساني در دنياي معاصر به ظرفيت كسب علم و دانش، دسترسي به امكانات مادي زندگي و برخورداري از عمر طولاني و توام با سلامتي بستگي دارد. شاخص‌هاي آموزش، اميد زندگي و توليد ناخالص داخلي اجزاي تشكيل‌دهنده‌ي شاخص توسعه‌ي انساني به شمار مي‌روند. شاخص توسعه‌ي انساني تا سال ???? ميانگين حسابي سه شاخص آموزش، اميد زندگي و توليد ناخالص داخلي سرانه به برابري قدرت خريد دلار بوده است ولي از آن سال به بعد تغييراتي در شيوه‌ي محاسبه به وجود آمد كه به‌طور خلاصه مي‌توان به تغيير ميانگين حسابي سه شاخص ذكرشده به ميانگين هندسي، تغيير شيوه‌ي محاسبه‌ي شاخص آموزش كه تا قبل از آن شامل شاخص تركيبي ميزان باسوادي بزرگسالان و ميزان ناخالص ثبت نام در همه‌ي مقاطع تحصيلي بود به شاخص تركيبي ميانگين سال‌هاي تحصيل جمعيت ?? ساله و بيش‌تر و سال‌هاي مورد انتظار تحصيل كودكان در سن ورود به مدرسه و تغييرات اعمال‌شده در توليد ناخالص داخلي سرانه به برابري قدرت خريد دلار به درامد ناخالص ملي سرانه به برابري قدرت خريد دلار اشاره كرد. در اين مقاله تغييرات در شيوه‌ي محاسبه‌ي اين شاخص و اجزاي تشكيل‌دهنده‌ي آن بررسي و شاخص مذكور براي كشور در سال ???? محاسبه شده است. نتايج نشان‌ مي‌دهد مقدار شاخص توسعه‌ي انساني در سال ???? اندكي بيش از مقدار ارايه‌شده در گزارش برنامه‌ي عمران ملل متحد است.

Improvement in human development is determined by the capacity of knowledge attainment, access to high living standards and enjoyment of healthy and long life expectancy. Education, life expectancy and gross national income per capita indices are the components of human development index. Until 2010, human development index had been arithmetic mean of education, life expectancy and domestic production per capita (PPP) indices. In 2011, human development report calculation procedure changed. In the new procedure, geometric mean of the three indices were replaced by the arithmetic mean in the old one, education index in the new procedure is composite index of mean years of schooling in population 25+ and expected years of schooling index, and GDP per capita (PPP) has been replaced by GNP per capita (PPP). In this article, the changes in the procedure of human development calculation and its components are explained and the index is calculated for the year 1990.